Anadolu Ajansı Editör Masası’na konuk olan Bakan Akar, gündeme ait soruları yanıtladı, değerlendirmelerde bulundu.
Tahıl yüklü geminin Ukrayna’dan yola çıktığı tabir edilerek bunun devamının gelip gelmeyeceği, bu süreçte neler yaşandığı soruları üzerine Akar, tahılın değerli bir mevzu haline dönüştüğünü söyledi. Çalışmalar çerçevesinde dün Sierra Leone bayraklı 27 bin ton mısır yüklü geminin Lübnan’a gitmek üzere Ukrayna’dan saat 09.15’te ayrıldığını aktaran Akar, İstanbul’da kurulan müşterek uyum merkezinde sürecin takip edildiğini belirtti. Akar, “Bu gemide tıpkı metotları, asılları bir kere daha mutabık kaldığımız konuları uyguladık ve bundan sonraki gemiler de misal halde, temennimiz, dileğimiz rastgele bir aksaklığa uğramadan devam edecek.” diye konuştu.
Bunun insani bir bahis olduğunu ve büyük ehemmiyet taşıdığını lisana getiren Akar, “Bu manada tarafların mutabakatı saygıdeğer. Münasebetiyle bu çalışmaların önümüzdeki günlerde de başarılı halde devam edeceğini değerlendiriyoruz” sözünü kullandı.
“YARIN SAAT 15.00 CİVARINDA TÜRK BOĞAZLARINDA
Geminin muhtemelen yarın saat 15.00 civarında Türk boğazları açıklarında bulunacağını bildiren Akar, “Açıkta demirlemesini müteakip Müşterek Uyum Merkezinde Rusya-Ukrayna-Türkiye-BM temsilcilerinin oluşturacağı müşterek heyet gidip oradaki yükü bir formda denetim edecekler. Hasebiyle bir an önce rastgele bir sorun çıkmadığı takdirde, inşallah çıkmaz, devam edecek.” diye konuştu.
Bakan Akar, bu protokolün bütün gemiler için geçerli olduğunu, imzalanan metnin buna amir olduğunu söz etti.
Tahıl arzının ehemmiyetine işaret eden Akar, Rusya ve Ukrayna’nın bu hususta dünyada çok değerli bir yere sahip olduğunu, dünya tahılın yaklaşık 3’te 1’inin bu ülkelerde üretildiğini lisana getirdi. Çatışma nedeniyle yaşanan kahırlar münasebetiyle tahılın limanlardan çıkmasının sorun haline geldiğini hatırlatan Akar, bunun global besin riskini artırdığını anlattı.
Dünyadaki sorunlardan birincisinin besin güvenliği, başkasının güç güvenliği olduğunu aktaran Akar, tahıl ve besin unsurlarının gidemeyişinin önemli problemlere neden olabildiğini, bunun Orta Doğu ve Afrika’da bir güvenlik meselesine dönüşebildiğini vurguladı. Akar, “Eğer bir açlık olursa, şayet bu güvenliği olumsuz etkilerse, şayet bu çok önemli birtakım toplumsal, siyasal olaylara dönüşürse bu olağan bir önemli bir güvenlik sorunu ortaya çıkarıyor demektir. Bu tıpkı vakitte göçü de tetikleyebilecek bir noktada. Bu ise Afrika’dan Avrupa’ya, Türkiye’ye önemli bir ek göç dalgasını beraberinde getirebilir. Bu son derece değerli bir mevzu bu hususun bu biçimde tahlile gerçek gidiyor olması hakikaten değerli.” diye konuştu.
Akar, çok önemli bir ölçüde, 25 milyon tondan fazla bekleyen, savaş nedeniyle çıkamayan tahılın kelam konusu olduğuna işaret ederek şunları söyledi:
“Onların çıkması için çeşitli yollar ortaya konuldu fakat en doğrusu Sayın Cumhurbaşkanı’mızın Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy ile yaptığı görüşmeler sonucunda çizdikleri çerçevede bizim muhatabımız Ukraynalı ve Rus bakan arkadaşlarımızla yaptığımız, arkadaşlarımızın da onların heyetleriyle yaptığı görüşmeler sonucunda ortaya çıkan tahlil en optimal tahlil. Zira ölçü çok fazla ve deniz yolu en inançlı yol. Bu ölçüsü da taşıyabilecek kapasiteye sahip olan deniz yolu. Münasebetiyle bizim bu bahislerdeki tahlil noktasına geldiğimizde inançlı koridor problemi ortaya çıktı. Bu natürel uzunca bir süreci kapsadı. Hazirandan itibaren çeşitli görüşmelerimiz oldu. Hatırlarsanız bizim Sayın Şoygu ve Olenksiy ile yaptığımız konuşmalarda, daha sonra Sayın Kubrakov ile yaptığımız konuşmalarda bizim burada bir kırmızı sınır kurmamız gerektiğine karar verdik. Zira bakanlar çeşitli sebeplerden ötürü her an bir ortaya gelemiyorlar, her vakit telefonla görüşmeleri mümkün olmuyor. Münasebetiyle birer general görevlendirdik ve bunlar gece gündüz konuştular, görüştüler. İnişli çıkışlı birtakım görüşmelerin sonucunda çok şükür nihayete erdi, 22’sindeki bu metnin imzalanmasından sonra bu noktaya gelindi.”
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’ya, Ukrayna Savunma Bakanı Oleksiy Reznikov ve Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov’a teşekkür eden Akar, daima görüşmek suretiyle olayı tahlile kavuşturduklarını anlattı. Her iki ülkenin de Türkiye’ye inancının oluştuğunun tabir edilmesi üzerine Akar, şöyle konuştu:
“Kesinlikle. Zira başlangıçtan itibaren görüşmeleri en nihayetinde 13 Temmuz’da Rusya, Ukrayna, BM ve Türkiye olarak dörtlü görüşme yapabildik. O vakte kadar görüşmeleri çoğunlukla ikili yapmak durumundaydık. Sağ olsunlar iki tarafın da bakanları ve ilgili çalışanı bize karşı, arkadaşlarımıza karşı önemli bir itimat olduğunu belirttiler. Bu da bizim için son derece memnuniyet ve gurur verici bir durum. Bu ortada şunun da tekrar altını çizmek lazım Sayın Cumhurbaşkanı’mızın Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy ile yaptığı konuşmalardaki çizdikleri çerçeve bize çok geniş bir çalışma alanı bahşetti. Biz de bu alanı kullanmak suretiyle bu faaliyetleri bu noktaya getirebildik.”
“İTİRAZ GELMEZSE MUTABAKAT OTOMATİKMAN YENİLENECEK”
Müşterek Uyum Merkezinin ne kadar müddetle vazife yapacağının belirli olup olmadığı, bilhassa özel durumlar karşısında Türkiye’nin rolünün ne olacağı soruları üzerine İstanbul’da yapılan çalışmada imzanın akabinde çabucak sonraki gün Ukrayna ve Rusya’nın ilgili çalışanının Müşterek Uyum Merkezinde hazır bulundurulmasının takdire şayan olduğunu ve bunun tarafların muahedeye sadık olduklarını gösterdiğini lisana getirdi.
Merkezin 23 Temmuz’da fiilen teşekkül ettiğini, 27 Temmuz’da da resmen açılışının yapıldığını anımsatan Akar, “Gerçekten büsbütün tarafların bir ortada olabildiği tek ortam şu anda. İki tarafın külfetleri malum, savaş malum. Bu çerçevede iki tarafın birlikte olabildiği tek ortam. Hasebiyle kimi inişler çıkışlar olmakla birlikte çok şükür bir diyalog ortamı var. Türkiye’ye olan teveccüh, arkadaşlarımıza olan itimat bizi son derece gururlandırmakta. Biz de olabildiğince akılla, mantıkla, tarafsızlık hisleri içinde ve büsbütün insani noktadan probleme yaklaşmak suretiyle olayların çözülmesine ve ilerlemesine uğraş gösteriyoruz.” diye konuştu.
Mutabakat muhtırasında faaliyetin “120 gün geçerli olduğu” tabirinin bulunduğunu anımsatan Akar, “Eğer rastgele bir formda taraflardan bir itiraz, talep gelmezse kelam konusu mutabakat otomatikman yenilenecek ve devam edecek. Bizim de muhataplarımızla yaptığımız görüşmelerde olağan ki burada bunun rastgele bir formda vakitle sınırlanması tahminen şeklen uygun olabilir ancak temel olan insanların gereksinimini karşılamak. Yani 25 milyon tondan fazla kelam konusu hububatın, besin gerecinin ilgili muhtaçlık sahiplerine ulaştırılması. Hasebiyle bu ne kadar sürerse yapılması lazım.” tabirlerini kullandı.
Bu çalışmanın Ukrayna tahılıyla ilgili olduğu anımsatılarak Rusya tahılının nakliyesine yönelik soru üzerine de Akar, şunları kaydetti:
“Rusya’nın da limanlarında besin unsurları, çeşitli kimyasallar, gübre, amonyak buna emsal çeşitli materyaller, hususlar var. Bunların da nakli kelam konusu. Bu bizim çalışmamızın dışında farklı bir mevzu. Bir biçimde temaslarımızı sürdürüyoruz, konuşmalarımız, görüşmelerimiz sürüyor. Olur da bizim katkımız olursa Türkiye olarak bundan da memnuniyet duyarız. Onlar bilhassa bu mevzuyu BM ile görüşüyorlar. Bu çalışmanın, mutabakat muhtırasının büsbütün dışında.
Odessa’da malum düzenlenen bir akın oldu geçtiğimiz cumartesi günü, çok endişelendik. Taraflarla görüştük, bunun hiçbir formda tahıl nakliyatıyla, tahıl silolarıyla ilgili olmadığını beyan ettiler. Bu bir inceleme, araştırma konusu, biz olabildiğince bunun dışında kalıp, rastgele bir halde mutabakatı, nakliyatı etkilememesi konusunda taraflara telkinde bulunduk, konuştuk. Onların da sağ olsunlar bu istikamette davranmaları suretiyle bugünkü noktaya gelebildik.”
Gemi yola çıktıktan sonra BM ile bağlantıya yönelik soru üzerine Akar, “Arkadaşlarımız buraya gelmeden evvel, BM temsilcisi bir arkadaşımız var kıdemli, İstanbul’da Müşterek Uyum Merkezinde, biraz evvel teşekkür iletisi gönderdi. Burada bizim çalışmamızı BM ebediyen destekledi ve teşebbüslerimizin diğerleri tarafından yapılamayacağını bildikleri için olabildiğince BM’nin takviyesini gördük.” dedi.
Çalışmaların pek uyumlu yürütüldüğünü kaydeden Akar, “Temennimiz, rastgele bir kazaya, belaya uğramadan yaptığımız bu mutabakat çerçevesinde büsbütün insani olan bu faaliyetin aksaksız, eksiksiz tamamlanması” dedi.
UKRAYNA’DAKİ UÇAKLAR
Hulusi Akar, Ukrayna’da bekleyen A400M uçakların emniyetli biçimde ülkeye dönüşü konusunda gelişme olup olmadığına ait soru üzerine, Türk uçaklarının da 23 Şubat saat 23.00’de bölgeye insani yardım için gittiğini hatırlatarak materyalleri indirirken hava alanının kapatılması münasebetiyle Ukrayna’da kaldıklarını anlattı. Mürettebatın sağlıklı formda beklediğini belirten Akar, şöyle konuştu:
“Zaman vakit onları değiştirdik. Uçaklarımızın bakımı, ikmali büsbütün yapıldı. Bu bahiste Ukrayna’ya da teşekkür ediyoruz. Onlar da ellerinden geldiğince uçaklarımızın emniyetli formda Borispol Havaalanı’nda kalması için ellerinden gelen dayanağı gösterdiler. Burada yaptığımız bu insani yardımdan ötürü ortaya çıkan bu durumu bir an evvel düzeltmek için hem Rusya hem de Ukrayna’da temaslarımız sürüyor. Oradaki savaş kaidelerinden ötürü uçaklarımız kalktığında, rastgele denetim edilemeyen birtakım kümeler provokasyon maksatlı bir teşebbüs olabilir telaşından ötürü, biz emniyette olması bakımından sükunetle temaslarımızı sürdürüyoruz. En müsait vakitte derhal uçaklarımızı alacak durumdayız. Önümüzdeki günlerde bunun da gerçekleşmesi son derece mümkün görülüyor, temennimiz budur, temaslarımızı sürdürüyoruz.”
“KİMSENİN TOPRAĞINDA GÖZÜMÜZ YOK”
Akar, nisan ayında başlatılan Pençe-Kilit operasyonunda son durumun ne olduğu, bu operasyonların terör örgütüne verdiği ziyanlar ve Pençe-Kilit’in Kandil’i de içine alacak biçimde genişletilmesinin gündemlerinde olup olmadığına ait soruya, hiçbir terörist ve zaman-mekan ayrımı yapmaksızın terörle gayret yürüttüklerini söyledi.
Türkiye’nin terörle gayretinin çok düzgün anlaşılması gerektiğine işaret eden Akar, bu bahsin kimi çarpıtmalara maruz kaldığını söyledi. Yapılan operasyonlarda terörle uğraş konusunda tek emellerinin ülke ve vatandaşların güvenliğinin sağlanması olduğunun altını çizen Akar, şöyle konuştu:
“Bunun herkes tarafından bilinmesi ve bunu da legal müdafaa temelleri prensipleri kapsamında gerçekleştiriyoruz. Bizim komşularımızın başta Irak ve Suriye olmak üzere hudutlarına, egemenlik haklarına hürmetimiz sonsuz. Kimsenin toprağında gözümüz yok. Bütün ülkelerin, komşularımızın toprak bütünlüğüne son derece saygılıyız. Bizim tek maksadımız var, alışılmış bu terörle gayret. Terörle çabanın birebir vakitte komşularımızın da lehine olduğunu herkesin görmesi lazım. Şayet öbür niyetleri yoksa bakan bireylerin, Irak’ta, Suriye’de terörle çaba etmemizin tıpkı vakitte Irak’ın da Suriye’nin de faydasına olduğunun herkesin bilmesi, görmesi lazım. Buradaki gayelerimiz konusunda ise terörist nerede, bizim amacımız orası. Yani temel prensip bu. Biz teröristlerin peşindeyiz.”
Teröristleri etkisiz hale getirmek için çabayı sürdürürken, saf sivillere, etrafa, tarihi, dini, kültürel yapılara karşı son derece hassas olduklarını vurgulayan Akar, şunları kaydetti:
“Bizim bilhassa bu 24 Temmuz 2015’ten beri yaptığımız operasyonlara bakıldığında ister çukur operasyonları isterse Suriye’nin kuzeyine, Irak kuzeyine yapılan operasyonda bu unsurun son derece hassas bir formda uygulandığını da bilenler, görenler, herkes bunun şahididir. Burada öteki kıymetli hususlardan biri de rastgele halde bu teröristlerin dışında amacımız asla kelam konusu değil. Türkler, Kürtler, Araplar, Aleviler, bunlar hepsi kardeş. Bizim bunlara karşı hiçbir halde din, lisan, ırk ayrımı yaparak, etnik ayrım yapmak suretiyle rastgele bir maksat almamız asla kelam konusu değil. Bizim tek maksadımız teröristler. Bunu herkes tarafından güzel anlaşılması lazım.”
Akar, tüm etnik kümelerin güvenliğine çok büyük ehemmiyet verdiklerinin de altını çizerek “Cumhurbaşkanı’mızın da direktiflerinde, talimatlarında belirttikleri üzere bizim yeni konseptimiz, terörü, teröristi kaynağında etkisiz hale getirmek. Bunun için çalışıyoruz. Taarruzi bir anlayışla, artan bir şiddetle, artan bir tempoda. Yani rastgele bir halde terördeki çöküşü gördükten sonra bizde bir yavaşlama kelam konusu değil. En son terörist etkisiz hale getirilinceye kadar birebir tertip ve tertipte biz çabamızı sürdüreceğiz” dedi.
“TOPLAM 35 BİN 495 TERÖRİST ETKİSİZ GETİRİLDİ”
Akar, tahlil süreci bittikten sonra 24 Temmuz 2015’ten itibaren toplam 35 bin 495 teröristin yurt içinde ve hudut ötesinde etkisiz hale getirildiğini bildirerek “1 Ocak 2022’den itibaren baktığımızda da 2 bin 226 terörist etkisiz hale getirilmiş bulunmakta. Artık burada bugüne kadar rastgele bir biçimde şu yahut bu sebepten ötürü Mehmetçiğin girmediği, çıkmadığı yerler kelam konusu ediliyordu. Şu anda Mehmetçiğin girmediği, giremeyeceği bir yer yok. Bizim buradaki temel prensibimiz en son terörist etkisiz hale getirilmek suretiyle asil milletimizi 40 yıldan beri başımıza musallat olan bu terör belasından kurtarmak. Yaptığımız çalışma bundan ibarettir.” diye konuştu.
Mehmetçiğin sıkıntı iklim, arazi şartlarına karşın üstün bir moral ve motivasyonla vatan, millet, Cumhuriyet, bayrak için misyon yapma hissiyle, “ölürsem şehit kalırsam gazi” anlayışıyla büyük uğraş verdiğini vurgulayan Akar, “İnşallah bunu başaracağız.” dedi.
Pençe-Kilit operasyonuyla Irak’la olan hudutların emniyetinin sağlanacağını anlatan Akar, bunun da ağır bir formda devam ettiğini söyledi.
“TERÖR ÖRGÜTÜNDE ÖNEMLİ BİR ÇÖKÜŞ VAR”
Zap bölgesinde çok sayıda mağara, iniş-çıkış bulunduğunu, arazinin sarp olduğunu lisana getiren Akar, 3-5 katlı mağaralar bulunduğunu ve önlerinin tuzaklandığını söz etti. Burada öbür bölgelerin 5-6 katı el üretimi patlayıcı olduğunu belirten Akar, şöyle konuştu:
“Bunlara karşı büyük bir kahramanlıkla çabamız devam ediyor. Şu anda bu bölgede 301 terörist etkisiz hale getirilmiş bulunmakta ve nitekim orada sayılar çok fazla 400 civarında mağara, in, sığınak, barınak var. Bunların hepsi tek tek temizlenmek durumunda. El üretimi patlayıcı mümkünlüğü, orada birtakım tuzakların olma ihtimaline karşı önlemli olmak kaydıyla… Binlerce el imali patlayıcı, dağ, taş, el imali patlayıcı, 1500 civarında da el imali patlayıcı ele geçirildi, etkisiz hale getirildi. Maalesef kimileri denetimsiz patlamak suretiyle oradaki kahraman silah arkadaşlarımızın şahadetine sebep oldu. Buradaki bu terör yuvalarına tek tek girmek mecburiyetimiz var. Bunları tek tek temizlemek mecburiyetimiz, bunu yapıyoruz. Artık şu anda ister açık kaynaklar olsun ister istihbari bilgiler olsun, ister yüz yüze yapılan birtakım görüşmeler olsun, bizim istihbarat kurumlarımızdan gelen bilgiler olsun, terör örgütünde önemli bir çöküş var, bunu görmek lazım. Lakin burada dediğim üzere bu çöküş bizi hiçbir formda rehavete sevk etmeyecek, biz tıpkı tertip ve düzenle çabamızı sürdürüyoruz. Elebaşlarının açıklamaları dahil büyük bir çaresizlik içindeler. Çaresizliğin en kıymetli göstergesi de bunlar. Açıkça teröristlere talimat veriyorlar, sivil gayelere yöneltiyorlar. ‘Otelleri yakın.’ diyorlar, ‘Sivil amaçları vurun.’ diyorlar. ‘Saldırın,’, ‘Ormanları yakın.’ diyorlar, hiçbir ahlaka sığmayacak, teröristliğin artık en bu türlü alçak işlerini yapar hale, düşünür hale geldiler. Bunu da çöküşün en kıymetli göstergesi olarak görüyoruz. Teröristlerin şu anda elebaşları başta olmak üzere hiçbiri iki gece birebir yerde yatmıyor ve hiçbiri inançta değil, bunun farkındalar. Mehmetçiğin nefesi bu teröristlerin ensesinde. Ve biz bu çabamızı en son terörist etkisiz getirinceye kadar kim takviye verirse versin, artlarında gelecek ne olursa olsun bu terörü bitirmekte kararlıyız.”
Akar, dost ve müttefik ülkelerin de bu hususa yaklaşımlarını gözden geçirmelerini, tarafsız ve objektif olmalarını beklediklerine işaret ederek “Teröristler ortasında ayrım yapmamalarını bekliyoruz. Zira bizim yaptığımız bu gayret birebir vakitte NATO’nun da Avrupa’nın da Avrupa Birliği’nin de teröre karşı durduğu en son mani. Bunu da görmeleri lazım.” dedi.
Akar, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Tahran ziyaretinden bir gün sonra Duhok’ta sivillere yönelik akın oldu. Irak makamları ve terör örgütüne müzahir organlar taarruzla ilgili Türkiye’yi suçladı. Duhok’ta tam olarak ne oldu? Saldırıyı kim gerçekleştirdi? Elinizdeki bulgular ne söylüyor?” biçimindeki soruyu yanıtlerken terörle gayret ederken siviller, etraf, tarihi, dini, kültürel yapıların kendileri için dokunulmaz olduğunu yineledi.
Zaho’daki olayda hayatını kaybedenlere rahmet, yakınlarına başsağlığı, yaralılara da acil şifalar dileyen Akar, olayın başlangıcından itibaren Iraklılarla temaslarını sürdürdüklerini belirtti. Irak makamlarına sıhhat, tahliye dahil rastgele bir muhtaçlıkları olmaları durumunda yardımcı olacaklarını ilettiklerini anlatan Akar, şöyle konuştu:
“Gerçeğin ortaya çıkması için kendileriyle her türlü iş birliğini yapmaya hazır olduğumuzu söyledik. Hasebiyle oradaki münasebetlerimizi devam ettiriyoruz. Ama onun çabucak ardından Musul Konsolosluğumuza yapılan taarruz, bir turnusol kağıdı üzere kimin sivil amaçlara yönelebildiğini, kimin alçakça, büsbütün sivil, silahsız, temiz insanlara ateş edebildiğini, saldırabildiğini de bizim bu tezlerimizi ispatlarcasına maalesef bu türlü bir olayla karşılaştık. Hatırlayın geçmişi, yani kundaktaki bebeklere kurşun sıkan alçak sürüsünden bahsediyoruz. Hasebiyle bu Zaho’daki olayı da bunların nasıl yapıldığını herkesin görmesi, anlaması lazım. Burada bizim yaptığımız gayretin yalnızca bizim için değil, Türkiye’nin sonları ve halkı için değil, tıpkı vakitte Iraklı kardeşlerimizin de güvenliğine büyük katkı sağlayacağını da herkesin görmesi lazım.”
Akar, buranın terör örgütlerinden kurtulması bakımından Iraklılara her türlü iş birliğine hazır olduklarını söylediklerini ve söylemeye devam ettiklerini de kaydetti.
Öte yandan Akar, “Bugüne kadar 24 bin 435 FETÖ mensubu ihraç edilmiştir. Bunlardan 2 bin 754’ünün de rütbesi geri alınmıştır” dedi.
