Türkiye’de Toplumsal Sigortalar Kurumu (SSK) ve Bağ-kur olmak üzere yaklaşık 14 milyon emekli bulunuyor.
Yüksek enflasyon nedeniyle hükümet geçen temmuz ayında emeklilere yüzde 42,35 oranında artırım yaptı.
Zamlı maaşların yatmasından sonra kamu ve özel bankalar, emekli maaşları için verdikleri promosyon konusunda tabiri caizse birbirleriyle yarışa girdi.
Miktara nazaran değişkenlik olsa da bankalar, maaşlarını taşıyanlara 7 bin 500 liraya kadar promosyon imkanı sunuyor.
Emekliler promosyon için arayışlarını sürdürürken Diyanet’in bahisle ilgili verdiği cevap tartışma yarattı.
“FAİZ KUŞKUSUNDAN TÜMÜYLE UZAK DEĞİL”
Independent Türkçe’den Abdulhakim Günaydın’ın haberine nazaran Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Konseyi, “Banka promosyonu caiz midir” sorusuna karşılık verdiği karşılıkta şu sözlere yer verdi:
“Bankaların, kamu yahut özel dalda çalışanlara, çalıştığı kurumlar tarafından maaşlarını kendilerinden almayı tercih etmeleri karşılığında vermiş oldukları promosyonlar, işleyiş bakımından faize tam olarak benzememekle birlikte faiz kuşkusundan de tümüyle uzak değildir. Bu prestijle, temel muhtaçlıklarını karşılayacak durumda olanların bu parayı kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları yakınları için kullanmamaları; tersine muhtaçlık sahibi yoksullara vermeleri uygun olur.”
“ASIL GEREKSİNİM SAHİBİ EMEKLİLERDİR”
Peki emekliler ne düşünüyor? Alınan promosyon helal mi, haram mı?
Türkiye Emekliler Derneği Ankara Şube Lideri Fahri Iravul, emeklilerin herkesten çok daha fazla gereksinim sahibi pozisyonunda olduğunu söyledi.
Asgari fiyatın altında emekli maaşı alan milyonlarca insan olduğunu hatırlatan Iravul, “Asıl muhtaçlık sahibi olan emeklilerdir” dedi.
“Promosyonu almayın, muhtaçlık sahibine verin” üzere bir yaklaşım yanlışsız olmadığını savunan Iravul, “Diyanet bir soru üzerine bu yanıtı vermiş. Diyanet bu fetvayı vermeden evvel bir aynaya baksın. İnsanları tasarrufa teşvik eden Diyanet daha şimdiden bütçesinden bilmem ne kadar para harcamış. Evvel bir kendine baksın sonra emekliye bu parayı almasın desin” diye konuştu.
Emeklilere promosyonu alarak istedikleri üzere kullanma davetinde bulunan Iravul, “Bu para hayır değil ki. Ayrıyeten kamu kurumlarındakiler de dahil Diyanet’ten emekli olanlar da alıyor. Bankalar, Diyanet’te çalışan memurlara da veriyor hem de yüklü ölçüde veriyor. Kendileri niçin o parayı kullanıyor? Madem o denli aldıkları parayı bir hayır kurumuna bağışlasınlar” diyerek reaksiyon gösterdi.
“DİYANET’İN MİSYONU DÜZGÜN MÜSLÜMAN YETİŞTİRMEKTİR, BU İŞLERE KARIŞMASIN”
Türkiye Emekliler Derneği Antalya Şube Lideri İbrahim Tezcan da Iravul ile misal görüşte.
Herkesin adil olması gerektiğini belirten Tezcan, “Merkez Bankası yüzde 14 ile faiz veriyor, Hazine ve Maliye Bakanlığı da yüzde 23’ten alıyor. Bu haram değil de gariban emeklinin 3 yıl için aldığı 2-3 bin Türk lirası mı haram? Diyanet, adil bir kurum olmaktan çıkmış. Bana yetki verilirse bugün kapatırım. Diyanet’in işi, gücü garibanın aldığı faizin hesaplanması mıdır” sorusunu sordu.
Diyanet’in asıl vazifesinin düzgün Müslüman yetiştirmek ve insanlara eşit davranmak olduğunu savunan Tezcan, şunları kaydetti:
Din üzerinden fakir-fukaraya yaptığı algıyı bıraksın. Bankaların dolar üzerinden verdiği faiz ne olacak, bunun için bir şey söyledi mi? Bu işlere karışmasın. Promosyon emeklilere annelerinin ak sütü üzere helaldir. 3 500 lira maaş alan emekliden daha yoksul fukara mı var. Emekliler şu an o kadar sıkıntı durumda ki, daha evvel promosyon alan emekliler bunu kapatmak ve 7 bin 500 lirayı almak için eşinden dostundan borç para alıyor. Gereksinimi olmasa saatlerce kimse bu sıcakta banka kuyruklarında beklemez.
“PARA BANKANIN İKRAMIDIR, GÖNÜL RAHATLIĞIYLA TÜKETİLEBİLİR”
Emekli müftü İhsan Özkes, bankaların emekliler için verdiği promosyonun haram olmadığı niyetinde.
Bankaların verdikleri promosyonun maaş taşıma karşılığı verdiğini anımsatan ilahiyatçı Özkes, “Bunun haram olduğunu söylemek isabetli olmaz. Sonuçta bu kurumun ikramı, armağanıdır. Buna haram diyemeyiz” dedi.
Emeklilerin aldıkları parayı gönül rahatlığıyla tüketebileceğini söz eden Özkes, “Paranın alınmasın bir sorun yok. ‘Parayı almam, bunda faiz kuşkusu var’ diyen şahsa de hürmet duyarım. Lakin ben alınan paranın haram olmadığını düşünüyorum ve vicdanen rahatım. Zira bu armağandır, ikramdır. Paranın alınmasında bir sakınca görmüyorum” değerlendirmesinde bulundu.
“FAKİR VE GEREKSİNİM SAHİBİ BİREYLERE VERİLMELİDİR”
İttihadul Ulema Genel Sekreteri Molla Muhammed Özer ise alınan promosyonun yoksul ve muhtaçlık sahibi şahıslara verilmesi gerektiğini savundu.
İşveren yahut devlete bağlı resmi kurumların işçilerinin maaşlarını banka üzerinden kendilerine ulaştırdığına dikkati çeken Özer, “Bankalar memurlara ilişkin olan bu maaşlardan bir an dahi olsa faydalanıyor ve bunu kendi faiz çarkları için büyük kar olarak görüyorlar. Sonrasında ise kazandıkları haram paranın bir kısmını, iş sahipleriyle yahut bazen memurların ya da emeklilerin şahsen kendileriyle mutabakat yaparak onlara verme vaadinde bulunuyorlar” diye konuştu.
Özer, “Anlaşma sonucunda bankaların memurlara verdiği promosyon bilerek yahut bilmeyerek de olsa maaşı yatırılan şahısların parasıyla elde edildiğinden, bu parayı kişinin ne kendisi ne de anne, baba, eş ve çocukları kullanabilir. Haram yollardan elde edildiği için maaş sahibi ve bakmakla yükümlü olduğu şahısların dışındaki yoksul ve muhtaçlara verilmelidir” değerlendirmesinde bulundu.
“PARAYLA İŞLENEN BİR KÖTÜLÜK KELAM KONUSUDUR”
Bankalarla ferdî mutabakat içerisine girilmemesi gerektiğini argüman eden Muhammed Özer, kelamlarını şöyle tamamladı:
İş sahibi, maaşları faizli bankalar üzerinden personellere ulaştırıyorsa maaş günü gelir gelmez, geciktirmeksizin bu paranın bankadan ya çekilmesi ya da bankanın taşınabilir uygulamaları üzerinden finans kurumlarına aktarılması gerekir. Çünkü ortada maaş sahiplerinin paralarıyla işlenen bir kötülük kelam hususudur. Buna hiçbir formda aracı olmamak gerekir. Allah (cc) Kur’an-ı Kerim’de kötülük üzerinde yardımlaşmayın ihtarında bulunarak şöyle buyuruyor; Yeterlilik ve takva üzere yardımlaşın. Lakin günah ve düşmanlık üzere yardımlaşmayın. Allah’a karşı gelmekten sakının. Zira Allah’ın cezası çok şiddetlidir.
HANGİ BANKA KAÇ LİRA VERİYOR?
Bazı bankaların emekli maaşları için verdiği promosyon ölçüsü şöyle:
Vakıfbank, 3 yıl için aylık maaş fiyatı 1500 TL’ye kadar olanlara 500, 1500 – 2500 TL ortasında olanlara 625, 2500 TL ve üzeri olanlara ise 750 TL promosyon ödemesi yapıyor.
Halkbank ve Ziraat Bankası’nın promosyon ödemesi Vakıfbank ile birebir.
Türkiye İş Bankası, maaşını taşıyanlara 3500 ile 5000 ortasında değişen ölçülerde promosyon veriyor.
Türkiye Finans, en düşük 2500 ile en yüksek 5000 lira ortasında değişen sayılarda ödeme yapıyor.
Akbank ise en düşük 500 lira olmak üzere maaş ölçüsüne nazaran bu ödemeyi 7000 liraya kadar yükseltiyor.
Garanti Bankası ise en düşük maaş için 4850 verirken maaşını taşıyan yüksek aylıklı emeklilere 7250 lira ödemeyi taahhüt ediyor.
Yapı Kredi’nin promosyon ödemeleri de Garanti Bankası ile benzerlik arz ediyor. Banka, maaşını taşıyan yeni müşterisine nakit 7250 TL promosyon ödemesi gerçekleştiriyor.
