Merkez Bankası’nın siyaset faizini yüzde 14’te sabit tutup Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın aldığı makroihtiyati tedbirlerle yapılan mali sıkılaştırma tüketici kredilerinde de kendini gösteriyor. Merkez Bankası’nın son Para Siyaseti Şurası (PPK) toplantı metninde de makroihtiyati tedbirlere krediler kanalı da dahil edildi ve gerekirse ek tedbirler alınacağı açıklandı. Tüketicilere gereksinim kredisi taleplerinde imzalatılan döviz, altın, kripto varlık üzere alımlarda kullanmayacağına dair evrakın yanı sıra artık ‘nereye harcayacağı’nın ayrıntılı açıklaması isteniliyor. Gereksinim kredisi ölçüsü 50 bin lira olsa bile bankalar düzenleyici kurumlardan gelen telkinler doğrultusunda maaş müşterisi olmayan kredi talep eden tüketicilerden 3 aylık imzalı maaş bordrosu bile talep ediyor. Hatta bankalar kredili mevduat hesabı (KMH) limit artırımlarında da müşterilerinden elde edilecek yeni kaynağın dövize, altına yahut kripto varlığa harcanmayacağına dair imzalı kelam alıyorlar.
Dünya Gazetesi’nden Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, gereksinim kredisi faizi yüksek olsa da yüksek enflasyon, TL’nin gerileyen alım gücü ve tatil aylarında artan gereksinimler nedeniyle kredi talebi artışı sürüyor. Nisanın birinci haftasında 13 haftalık yıllıklandırılmış büyümesi yüzde 14 civarında olan tüketici kredilerinde artış temmuzun birinci haftasında yüzde 67,1’e kadar yükselmişti. Alınan makroihtiyati tedbirlerle kredi faizlerindeki yükseliş ve kredilere ağır takip 13 haftalık yıllıklandırılmış artışı 19 Temmuz itibariyle yüzde 57,4 düzeyine indi. Tüketici kredilerinde kur tesirinden arındırılmış yıllık büyüme ise 29 Temmuz haftasında yüzde 29,8 oldu. Tüketici kredilerinde ise 29 Temmuz haftasında muhtaçlık kredisi faizi hariç gerileme yaşandı. Merkez Bankası bilgilerine nazaran 29 Temmuz haftasında muhtaçlık kredisi faizleri bir evvelki haftaya nazaran 21 baz puan artışla yüzde 34,32’ye yükseldi. Birtakım bankalarda ise yüzde 37’ye yaklaşan oranlar bulunuyor. Muhtaçlık kredisi faizleri temmuz ayı başından bu yana yüzde 30’un üzerinde. En yüksek oran ise 15 Temmuz haftasında yüzde 35,41 ile yakalanmıştı.
Son üç aylık kaşeli imzalı maaş bordrosu Pandemide gevşeyen para siyaseti ve düşen kredi faizleri muhtaçlık kredilerinin de birtakım yatırım araçlarına yönlendirilmesine neden oldu. İktisat idaresi de sık sık kredilerin hakikat kanallara aktarılmadığına yönelik açıklamalarda bulundu. Bunun üzerine BDDK’nın kredilerin nereye aktarıldığına ait sıkı takip edilmesine yönelik yaptığı duyurular sonrası bankalar kredi kullandırdıklarında hem ticari hem de kişisel müşterilerine bir evrak imzalatmaya başladı. Bir müddettir gereksinim kredisi kullanan müşteriler bu kaynakla döviz, altın yahut kripto varlık almayacaklarının kelamını bankalara veriyor. Lakin yeni devirde artık bankalar işi biraz daha sıkı tutmaya başladı. Bir bankadan 50 bin TL gereksinim kredisi çekmek isteyen bir ferdi müşteriden banka son üç aylık kaşeli imzalı maaş bordrosu isterken imzalayan kişinin de imza sirkülerinin dokümanlara eklenmesini talep etti. Bunun yanı sıra kullanılacak tüketici kredisinin ne için talep edildiğinin ve sebebinin detaylı olarak bankaya yazılı bildirilmesi istendi.
Bankaların muhtaçlık kredisinde uyguladıkları bu durumun daha ilginci ise kredili mevduat hesaplarındaki limit artışlarında da yaşanıyor. Maaş müşterisi olduğu bankadan KMH hesabında limit artırımı talep edildiğinde onay formları ortasında tıpkı gereksinim kredisi çekerken imzalatılan ‘döviz, altın, kripto para almayacağım’ kelamı yer alıyor. Bankalar daha evvel KMH limiti artışlarında bu türlü bir evrak talep etmiyorlardı.
Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu, PPK sonrası Enflasyon Raporu sunumunda da kredilere bilhassa dikkat çekti. Kavcıoğlu, alınan önlemler sonucunda, son periyotta ticari ve ferdî kredilerin büyüme suratlarında bir yavaşlama gözlendiğini belirterek “Yine bu doğrultuda, 2021 yılının ikinci yarısından itibaren atılan adımlar ile tüketici kredilerinin tüm krediler içindeki hissesi kıymetli ölçüde gerilemişti. Alınan kararların tesirleri yakından izlenerek, ticari ve kişisel kredilerde olağan dışı gelişmelere karşı gerektiğinde ilave önlemler alınmaya devam edilecektir” dedi.
TİCARİ KREDİ FAİZİNDE 2.82 PUAN GERİLEME
Merkez Bankası datalarına nazaran 29 Temmuz haftası itibariyle kurumsal kredi kartları hariç ticari kredi faizleri yüzde 28,51’e geriledi. Bir evvelki hafta ise kurumsal kredi kartları hariç ticari kredi faizleri yüzde 31,33 düzeyindeydi. Merkez Bankası Lideri Kavcıoğlu, son periyotta gerçek kesimle yaptığı toplantılarda ve Enflasyon Raporu’nda soru yanıt kısmında bilhassa kredi faizlerinin yüzde 14 olan siyaset faizine yakınsayacağını lisana getirdi. Kurumsal kredi kartları hariç ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış büyüme ise 29 Temmuz haftasında 25,11’e geriledi. Bu büyüme oranı mayıs ayında yüzde 50’lerin üzerinde bulunuyordu. Alınan makroihtiyati tedbirlerle kredi büyümesinin de sürat kesmesi hedeflenmişti.
