Türk sinemasının dört efsane ismi…
Yeşilçam’ın dört yapraklı yoncası…
Fatma Girik, Filiz Akın, Türkan Şoray, Hülya Koçyiğit; 1940’lar kuşağı…
Beyaz perdenin kentli, çağdaş, hep şık ve daima şık yüzü Filiz Akın idi. Sinemamızın siyah saçlı bayanlar saltanatını yıkan sarışınıydı…
Yazının başlığının sizlere değişik geleceğini kestirim ediyorum. Komünist Karl Marks ile zarafet kraliçesi Filiz Akın ne alaka?
Öyle ya; Fatma Girik ve Türkan Şoray solcuydu; sendika hareketlerinin içindeydiler, mitinglere katıldılar. Hülya Koçyiğit, ANAP‘a ve daha sonra AKP‘ye yakın durdu.
Ya Filiz Akın? Apolitik/ siyasete ilgisiz göründü daima.
Hiç unutmuyorum bir sinema sanatkarımız tv programında ağır tenkitte bulundu; “saçıyla, takma kirpikleriyle Türk halkını hiç tanımıyor, sıkıntılarını bilmiyor” diye…
Sahiden o denli miydi?
Memduh Karakullukçu, “Türkiye için hayal ettiğimiz hoş günlere giden yolda faydası olur ümidiyle geleceğin dünyası” üzerine devlet hizmetinde kırk yıla yakın çalışan iki emekli büyükelçi Özdem Sanberk ve Sönmez Köksal ile yaptığı röportajı kitap haline getirdi: “Değerler Çıkarlar ve Dönüşüm.”
Söyleşinin bir kısmında Filiz Akın da görüşlerini açıkladı. İşte burada karşıma Karl Marks çıktı. Nasıl mı?
UÇURUM YARATILDI
Tanımlanması güç bir kavram konusunda birkaç cümle yazmadan Filiz Akın‘a geçmeyeyim:
Diyalektik materyalizm, Marksist ideoloji öğretisidir. Buna nazaran:
Evrende husustan öteki bir şey yoktur.
Doğa, durağan ve değişmez değildir, daima hareket halindedir.
İstisnasız her unsur bir başkası için değişim faktörüdür. Yani, madde karşıtlıklar/zıtlıklar içinde gelişir: Tez-antitez-sentez.
Bilinç, daima dönüşüm halindeki maddeyi yaratmaz, değişen husus bilinci dönüştürür. Bu, her türlü unsurun, varlığın ve toplumsal bağın sürekli değişimine ve gelişimine sebep olur.
Özünde bu kavram, somut ve maddesel dünyanın var olduğunu düşünür ve soyut kavramları/metafiziği reddeder. Evet, meseleye “kader” demez ve kurtuluşu “doğaüstü güçlerden” beklemez!
Şimdi Filiz Akın’a gelebilirim:
Söyleşi sırasında Memduh Karakullukçu, Filiz Akın’a sordu:
-Aydınlanma bedellerinin merkezde olduğu bir dünya nasıl inşa edilebilir?
Filiz Akın öncelikle “maddenin”/dünyanın ne hâlâ getirildiğini ve bunun neye yol açacağı tahlilini yaptı:
-“Dünyada gelirin daha adil bir halde dağılımını sağlamazsak terör ve savaşlar üzere bizi üzen mevzular hiç bitmeyecektir. Diyalektik materyalizmin bakış açısı bugün toplumların içinden geçmekte olduğu zorlukları bir nebze anlamamızda değerli bir yol gösterici görünüyor…”
İnsanlığın, zenginler-güçlüler ile fakirler ortasına büyük uçuruma girdiğini ve bu zıtlığın dünyayı kana bulacağını öngörerek neoliberalizm/küreselleşme eleştirisi yaptı:
SADECE SİYASİ DEDİKODU
-“İçinde yaşadığımız periyotta toplumlara değil, bireylere odaklanmış üzere görünen globalleşme, sistemin dışında kalan geniş halk kitlelerinde kıymetini yitirmiş/ıskartaya çekilmişlik ve dışlanmışlık hissini kuvvetlendirdi. ‘Globalleşmeyle birey kıymet kazanacak, muvaffakiyet, aklıyla-fikriyle, yaratıcılığıyla fark yaratanların olacak’ deniyordu. Fakat bu yeni dünyada zenginler fark yaratanları da satın alıp daha güçlü oldular ve eşitsizlik giderek arttı. Nihayetinde vahşi kapitalizmden şikâyet ederken daha kötüsüyle karşı karşıya kaldık…
-“Hem dünyada hem bizde yoksul çok yoksul oldu, güçlü daha varlıklı. Toplumda bu kadar yoksulluk ve bu kadar ayrışmışlık yoktu…
-“Gelir dağılımındaki global eşitsizliğin sonucu olarak güçlendiğini gördüğümüz, (her şeyin manadan ve kıymetten mahrum olduğunu savunan) nihilizm akımında insanların bir kısmı diğerlerine ziyan vermenin, hayatlarıyla oynamanın gücünü ve hazzını keşfettiler. Özünde sistemin içindeki haksızlık ve eşitsizlik kimi bireylerin bütün hayatını kaplayıp saplantı haline gelen kuvvetli bir isyan dileğini ve nefretini besledi…”
Filiz Akın’ın bu tespiti, Marks’ın tespitleridir.
Marks, iki sınıf ortasındaki zıtlığın ihtilale yol açacağını ileri sürdü.
Filiz Akın ise, fakirlere öncülük edecek partinin-örgütün olmadığını belirterek, ezilen geniş kitlelerin ya şiddete ya da popülist- demagog liderlere kayacağını öngörüyor.
Filiz Akın’ın yaptığı üzere politik saptamaları hiç tartışmıyor, salt siyasi dedikodular üzerinden vakit harcıyoruz.
Siyasi başkanların gündeminde hep aynı vaat var: “Ben daha çok para vereceğim!”
Filiz Akın’ın nitelikli değerlendirmeleri mevcut politik figürlerden ileri noktada.
Soner Yalçın
