Ekonomik Dönüşüm ve Yeni Paradigmalar Doruğu’nda konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, “Yeni İktisat Modeli’ni uygulamaya almasaydık, sakinlik ve buna bağlı birçok meseleyle karşı karşıya kalacaktık” dedi. Modelin en kıymetli sac ayağının TL’ye itimadı artırmak olduğunu savunan Nebati, “Arz kaynaklı enflasyonu ortodoks siyaset ile çözmeye çalışan birçok ülkenin resesyona girdiği yahut resesyon kaygısına kapıldığını görüyoruz. Türkiye büyümesini sürdürmeye devam etmiştir, bu yıl birinci çeyrekte %7,5, ikinci çeyrekte %7,6 büyüme yakalayan Türkiye en düzgün performans gösteren ülkelerden biridir. Modelimizin temel emellerinden biri yapısal nitelik kazanmış cari süreçler problemini kalıcı olarak çözmektir” dedi. Nebati’nin konuşmasından satırbaşları şöyle:
“Son 2 yıldan bu yana bilhassa Rusya-Ukrayna savaşı güç başta olmak üzere emtia fiyatlarında gözlenen artışlar, cari dengemizde bir ölçü bozulmaya yol açmıştır, bunun süreksiz olduğunu, güç fiyatlarının düşmesi ile cari açıktaki düşüşün devam edeceğine inanıyoruz.
Güzel gelişmeler kat ettiğimiz ekonomimizde halihazırda en kıymetli sorun, tüm dünyanın gayret ettiği enflasyondur.
Döviz kurundaki artış ve atalet de enflasyon üzerinde tesirli olmuştur.
Yüksek enflasyon karşısında hayat pahalılığına karşı vatandaşlarımızı müdafaaya yönelik siyasetler uyguluyoruz.
Yeni iktisat siyasetimiz Türkiye iktisadının tüm yapısal meselelerini çözmeyi amaçladığı aşikar, şayet yeni iktisat modelini uygulamaya almasaydık, sakinlik ve buna bağlı birçok sıkıntıyla karşı karşıya kalacaktık, enflasyon sorun olmaya devam edecekti. Enflasyon arz ve maliyet kaynaklı.
Zirve memleketler arası iktisat tartışmalarına yarar sağlayacak. Gerek ulusal, gerek global iktisat tarihi incelendiğinde, iktisat siyasetlerinin dizaynı ile dönemsel ekonomik gelişmeler ortasında sıkı bir korelasyon olduğu görülür. Farklı periyotlarda farklı iktisadi kanıların hakim olmasında; toplumsal ve teknolojik dönüşümlerin sosyoekonomik koşulların değişmesine neden olması ve bu değişimin yeni siyaset setlerinin oluşturulmasını zarurî kılması kelam hususudur. Evvelden tahminen de 100 yılda ulaştığımız bir sosyoekonomik eşiğe, 20. yüzyılın sonları prestijiyle çok daha kısa müddette ulaşıyoruz.
İktisat tarihi incelendiğinde, birebir iktisat siyasetlerinin her ülkede birebir sonuçlar doğurmadığı gerçeğiyle karşılaşırız. Bir ülke iktisadının büyüme performansına olumlu tesir eden bir siyaset, diğer bir ülkede enflasyonist baskılara neden olabilmektedir.
Gelişmekte olan ülkelere kalkınmanın tek reçetesi olarak sunulan ortodoks iktisat siyasetleri, gelişmekte olan birçok ülkede büyük cari süreçler açığı ve beraberinde borç krizleriyle neticelenmiştir.
Küresel pandemi, hem paradigmada hem de uygulamada esaslı değişimlerin kapısını aralayan tarihi bir dönüm noktası olarak ortaya çıkmıştır.
Pandemi sonrası süreçte birçok kesimde yatırım kararlarının seyrinde globalden çok yerele ve bölgesele dönüş gerçekleşmiştir.
Mevcut global krizin, bölgeselleşme eğilimlerini artırmasıyla ülkemiz özelinde ortaya çıkardığı fırsatlar, tehditlerden daha ağır basmaktadır.
Geçmiş periyotlarda de tahlilinde yetersiz kalınan yapısal meselelerimize tahlil bulmak ve pandemi sonrası devirde ülkemizin değerli bir global tedarik ve üretim merkezi haline gelmesini sağlamak ismine, yeni bir ekonomik yaklaşımı benimsedik.
Bu heterodoks yaklaşım, ihracata dönük, yatırım, üretim ve istihdamı artırmaya odaklı bir perspektifle, ülke kalkınmamızı ve insanımızın refah seviyesini daha ilerilere taşımak anlayışıyla oluşturuldu.
Türkiye İktisat Modeli olarak isimlendirdiğimiz yaklaşımın temel gayesi, ekonomimizin sürdürülebilir büyüme patikasına girmesini sağlamak; kısa vadede global konjonktürel badireleri en düşük hasarla bertaraf etmek; uzun vadedeyse orta gelir tuzağını aşmaktır.
Türkiye iktisadı, yüksek büyüme performansını 2022’nin birinci iki çeyreğinde de sürdürmüştür.
ABD, İngiltere, İtalya ve Almanya başta olmak üzere dünyada geniş bir heterodoks siyaset literatürü olduğunu biliyoruz.
‘Hazine ve Maliye Akademisi Başkanlığı’nı kuruyoruz’
Bugün ‘modern para teorisi’, ‘halk ekonomisi’, ‘girişimci devlet anlayışı’, ‘kalkınmacı merkez bankacılığı’ ve daha birçok yaklaşım, bildiğiniz üzere son derece tanınan olan heterodoks iktisat yaklaşımlarına birtakım örneklerdir. Neoklasik iktisat kanısından epistemolojik bir kopuşu temsil eden heterodoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan davranışsal iktisat ve nöroekonomi üzere alanların da tesiriyle daha fazla kıymet kazanmaktadır. Türkiye’nin özgül şartları kelam konusuyken ve heterodoks iktisada dair varlıklı bir literatür varken, hatta ve hatta tüm global sarsıntılara karşın ülkemiz birçok alanda olumlu gelişmeler kaydederken, çeşitli çevrelerce iktisat modelimizin insafsızca ve adeta ideolojik bir saplantıya varırcasına eleştirilmesini şaşkınlıkla karşıladığımızı belirtmek isterim.
Türkiye birilerinin dayattığı anlayışla hareket etmek zorunda değildir.
Tüm global sarsıntılara karşın ülkemiz birçok alanda olumlu gelişmeler kaydederken, çeşitli çevrelerce iktisat modelimizin insafsızca ve adeta ideolojik bir saplantıya varırcasına eleştirilmesini şaşkınlıkla karşıladığımızı belirtmek isterim.
Orta gelir tuzağını aşmayı hedefliyoruz, aşacağız.
İnsanımızın taleplerini karşılamaya çalışıyoruz, bilhassa KOBİ’lerimizin kredi imkanlarına daha kolay ulaşmasını sağlayacak çalışmalarımız süratli bir halde sürüyor.
Ülkemiz için son derece stratejik birçok adımı atmaktaki kararlılığımız, büsbütün ülkemizin ve insanımızın spesifik muhtaçlıkları doğrultusundadır.
Dünyanın, bilhassa gelişmekte olan ülkelerin, yeni şeyler duymaya gereksinimi var.
Bakanlığımız bünyesinde ıslahat ve gelişim dinamiğini daima kılacağına inandığımız Hazine ve Maliye Akademisi Başkanlığı’nı kuruyoruz.”
