Alevi-Bektaşi inancına nazaran Hacı Bektaş-i Veli soyu; on iki imamdan Musa Kazım yoluyla Hasan-Hüseyin’e ve Hz Ali’ye ulaşır…
Seyyit Battal Gazi ise on iki imamdan Zeynel Abidin ve Caferi Sadık yoluyla Hasan-Hüseyin’den Hz. Ali’ye ulaşır.
Hacı Bektaş-i Veli’nin hayatını anlatan 15’inci yüzyılda yazıldığı varsayım edilen Velâyetname‘de Hacı Bektaş-i Veli’nin Seyyit Battal Gazi’nin (Eskişehir/Seyitgazi’deki) türbesini ziyaret ettiği efsanevi olarak yazılıdır:
-“Hacı Bektaş, Haydariyesiyle, Torlağıyla, Işığıyla geldi…”
Aleviler yüzlerce yıldır, Hacı Bektaş üzere Battal Gazi (ve babası Hüseyin Gazi) türbesine adaklar adar, ziyarete gidip yüz sürer… (Alevilik-Bektaşilik etrafında toplanan Sufi Kalenderi dervişler de Battal Gazi’yi pir görüp, türbesini merkez tekke kabul edip, bütün Kalenderileri Kurban Bayramı’nda bir ortaya toplayan “mahya” denilen yıllık ayinlerini burada yapardı. Uzatmayayım.)
Cüneyt Arkın‘ın başrolde oynadığı (ilkini Atıf Yılmaz‘ın başkalarını Natuk Baytan‘ın yönettiği) 1971’den 1974’e dört Battal Gazi sineması çekildi:
Battal Gazi Destanı, Battal Gazi’nin İntikamı, Battal Gazi Geliyor, Battal Gazi’nin Oğlu.
Peki:
Alevi kültüründe epey değere sahip olup 13’üncü yüzyıldan itibaren yazılı kaynaklara geçirilen Battalname/ Battal Gazi hangi kimlikle beyaz perdeye taşındı?
Yanıta geleceğiz:
MALKOÇOĞLU HEDİYESİ
Hacı Bektaş-i Veli türbesine gittiniz mi?
İkinci avluda renkli taşlardan yapılmış üç kurnası olan çeşme vardır. Burası günümüzde Aslanağzı Çeşmesi ya da Aslanlı Çeşme olarak bilinir.
Çeşmenin yanındaki kemerin havuza bakan tarafında şu kitabe yazılıdır:
–“Malgoç Bali İbn-i Ali hazretleri gaziler serdarı ol din eri, Hacı Bektaş-ı Veli’nin aşkına, eyledi, cari bu ayn-ı kevseri, tarih dokuz yüz altmış ikide (1555-sy) teşnelikten oldu abdalan beri.”
Bir başka kitabede aşevini de Malkoçoğlu ailesinin yaptırdığı yazılıdır.
Malkoç ailesinin soyu yazılı kaynaklarda, Malkoç Bey ile 1389 yılında Kosova Savaş ile başlar. Osmanlı Ordusunda okçu kumandanlığı yapan Akıncı Beyi’dirler. Sarı Saltık ile başlayan Balkanlarda Türkmen Alevi yerleşiminin öncülerinden biridir bu aile…
İlk devir Akıncılar ve sonra (özellikle merkezi ordudaki Kapıkulları) Yeniçeriler, Alevi Bektaşi’dir. Yeniçeri Gülbengi Duası şöyledir:
“Allah, Allah, Allah… Üçler, yediler, kırklar/ Gülbengi Muhammedi/ Nur-ı Nebi/ Kerem-i Ali/ Pirimiz, sultanımız Hünkâr Hacı Bektaş Veli/ Demine devranına hû diyelim/ Huuuu…”
Uzatmayayım:
Cüneyt Arkın Türk tarihini husus alan kahramanlık sinemaları çekimine 1966’da Süreyya Duru’nun yönettiği Malkoçoğlu filmiyle başlandı. 1971’e kadar devam eden Malkoçoğlu serisinin altı filminde başrolü Cüneyt Arkın ve bir sinemada ise Serdar Gökhan oynadı.
Malkoçoğlu hangi kimlikle beyaz perdeye taşındı?
Sekiz seri sinema çekilen Akıncı Beyefendisi Kara Murat farklı mı?
İDEOLOJİK ARAÇ: SİNEMA
1960’lar sonundan başlayarak -sinema aracılığıyla- toplumsal hayatın söylemi, hafızası nasıl oluşturuldu? Hangi tarihi bakış açısı dayatıldı?
Hangi tek boyutlu kimlik, kitlelerin zihnine şırınga edildi?
Alevi kimliği Türk sinemasında daima niye göz gerisi edildi? Türk tarihi sinemasının hükümran ideolojik “dilinde” Alevi hiç olmadı! Alevi kimliği hiç görünür yapılmadı. Yalnızca sinema değil kamusal hayatta da yoktu…
Battal Gazi’den Malkoçoğlu‘na Kara Murat’tan Karaoğlan‘a kadar tarihi sinemaların etnik kimliği tekti; Türk-Sünni! Toplumun tarihi algılaması-anlaması bunun üzerine inşa edildi.
Bunun sebebi olmalı değil mi?
Bizim Anayasa‘da yazılı olan laiklik kavramının özü de budur; Türk-Sünni…
Devlet, ABD ve Fransa örneklerinde olduğu üzere dinsiz değildir. İslam, devletin yanı başında, müdafaası altındadır. Bu nedenle Diyanet İşleri Başkanlığı vardır. Devlet cami yapar. Vs.
Evet devletin, İslam yoluyla yarattığı aidiyet duygusu tek mezhebe/bir hakim ideolojiye dayalıdır; Sünni öğreti.
1950’lerden itibaren kırsaldan kent merkezlerine göç eden Aleviler, beyaz perdede gördüğü kahramanlarının nasıl Sünni yapıldığını şaşkınlıkla seyretmiştir herhalde!
Özünde bu; beş yüz yıl evvel Osmanlı’nın Safevi çekişmesiyle başlayan Türkmen Alevileri Sünnileştiren asimilasyon politikasına uygundur.
1967 üretimli Hacı Bektaş Veli sineması bile Sünni’dir! Bu filtreleme süreci, tv ekranlarındaki tarihi diziler ile sürdürülüyor…
Soner Yalçın
Odatv.com
