Türk edebiyatının kıymetli ismi Ahmed Arif’in bugün vefat yıl dönümü.
1923’te Diyarbakır’da dünyaya gelen ve Güneydoğu Anadolu ve Çukurova şiirlerinde kıymetli katkısı olan Ahmed Arif, 2 Haziran 1991’de hayata gözlerini yumdu.
Gazeteci Müellif Soner Yalçın, Ahmed Arif’in şiirlerinin neden Kürtçe’ye çevrilmediğine ait dikkat çeken bir yazı kaleme almıştı.
Soner Yalçın’ın 2015 yılında yazdığı yazının ilgili kısmı şöyle:
Ahmed Arif’in vefat yıldönümü.
Toplumsal medyada bazıları “ne kadar büyük Kürt şair” olduğunu yazdı.
Şiirlerini Kürtçe yayınladılar.
Ahmed Arif; Kürt olsa ne olur, Türk olsa ne olur, Çerkez, Laz, Arap, Arnavut olsa ne olur.
Ahmed Arif bizimdir.
Ahmed Arif Anadolu’dur.
Lakin Ahmed Arif pek bilinmiyor demek.
Tanımaktan onur duyduğum “hocam” muharrir Vecihi Timuroğlu, Ahmed Arif’in yakın dostuydu.
Diyarbakır’da komşu çocuklarıydılar.
Timuroğlu’na nazaran; Ahmed Arif, Rumeli göçmeni bir ailenin çocuğuydu. Babası Türk’tü, memurdu.
Ahmed Arif, ilkokulu Siverek’te, ortaokulu Urfa’da, liseyi Afyon’da bitirdi.
Timuroğlu’yla arkadaşlıkları, Ankara Üniversitesi Lisan, Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde de sürdü; Ahmed Arif, ideoloji kısmındaydı.
İkisi de Türkiye Gençler Derneği’ne üyeydi.
Solcuydular.
İtalyan solcu başkanlarından P.Togliatti 1948’de faşistlerce vurulunca, Ahmed Arif şiir yazdı:
“Mavi mavi esen deniz meltemi
Sicilya’nın güneşli kalçaları
Kartpostal dalgınlığında Napoli bahçeleri
Bizimle
Bizden yanadır hava
Bizden yanadır su…”
Bu şiir polisin eline geçti. Ahmed Arif ve şair yoldaşları Enver Gökçe, Mehmet Kemal, Hacı Bayram’daki azap merkezinde ağır sorgudan geçirildi.
Tutuklandılar.
Ahmed Arif 1951’de bu sefer İstanbul’daki azap merkezi Sansaryan Han’da 128 gün hücrede kaldı.
Ağır bir grip geçirdi, doktora bile çıkarmadılar.
Kulağında daima çığlık sesleri vardı. Dayanamadı.
Bileklerini keserek ölmek istedi. Kurtarıldı. Harbiye
Cezaevi’ne gönderildi.
“Yaşamının en büyük acısı” dediği haberi o günlerde aldı:
Babası Arif Hikmet ölmüştü.
Ahmed Arif’in gerçek ismi “Ahmed Önal” idi. “Arif” babasının “hediyesiydi!” Şiirleri artık öksüzdü.
Mahpusluğu 3 yıl sürdü. 8 aylık sürgün cezasını Diyarbakır’da tarih öğretmeni ablasının yanında çekti. Tüm kamu hakları kısıtlandı.
Sonra, pek şiir yazmadı.
Ömründe tek şiir kitabı “Hasretinden Prangalar Eskittim” oldu.
“Ard-arda kaç zemheri/
Kurt uyur, kuş uyur, zindan uyurdu/
Dışarda gürül-gürül akan bir dünya/
Bir ben uyumadım/
Kaç leylim bahar/
Hasretinden prangalar eskittim.”
Ahmed Arif, 2 Haziran 1991’de ortamızdan ayrıldı; sonsuzluğa yürüdü.
Sıkıntı yalnızca bu değil…
Kuşkusuz…
Ahmed Arif’in şiirleri yalnızca Kürtçeye değil, tüm dünya lisanlarına çevrilmelidir.
Fakat.
Ahmed Arif hakkında şu bilinmelidir.
Büyük şair Cemal Süreya, Papirüs mecmuasında şöyle
yazdı:
“Ahmed Arif’in şiiri, konuşmasından alınmış rastgele bir modül üzeredir; bir bakıma ‘oral’ (ağza ilişkin) bir şiirdir. Bizde oral şiirin tuhaf bir yazgısı vardır: Bu şiirde, ekseriyetle, ya kuru bir söylevciliğe düşülür, ya da harcı âlem hislerin tekdüze kainatına. Daha doğrusu, nedense şimdiye kadar ekseriyetle bu türlü olmuştur. Bu, kelamın yakışığı uğruna, şiirin elden çıkarılması, harcanmasıdır. Ahmed Arif’in şiirinde bu türlü bir sakınca yok.” (Ocak, 1969)
Yani: Ahmed Arif’in şiiri sesti. Türküydü. Ağıttı. Uzun havaydı.
Tesirli, insanı hüzne boğan kükreyen bir ağızdı.
Anadolu Türkçesi’ydi bu.
Diyarbakır ağzıydı bu.
Diyarbakır’ın Türkçe ağzını Kürtçeye çevirirseniz o tadını alabilir misiniz?
Alamazsınız.
Bir “ağız dili” şiiri çevrilemez; hiçbir lisana çevrilemez.
Çevrilse birebir duyguyu, coşkuyu vermez; veremez.
Türkçe’nin büyük şairidir Ahmed Arif..
Ahmed Arif, dar kimlik siyasetine araç yapılarak öldürülemez!
Çevirin “Otuz Üç Kurşun”u, birebir hüznü hissedemezsiniz.
“Kirveyiz, kardeşiz, kanla bağlıyız
Karşıyaka köyleri, obalarıyla
Kız alp vermişiz yüzyıllar uzunluğu,
Komşuyuz yaka yakaya.
Birbirine karışır tavuklarımız,
Bilmezlikten değil,
Fıkaralıktan…”
Ahmed Arifler, büyük şairler, büyük edebiyatçılar ölümsüzdür. Kalbi ve zihni vicdansız olanlar değil…
