Mart 2019’dan Mart 2020’ye kadar, Büyük Britanya’da (İngiltere, İskoçya ve Galler) toplam 207 bayan öldürülmüş. Bu, yaklaşık dört cinayetten birinin kurbanının bayan olduğu manasına geliyor. Bir evvelki yıl ise 241 bayan cinayete kurban gitmiş. Bu da, son on yılın en yüksek sayıları olarak göze çarpıyor. Araştırmalarda ise sinemayla benzerlik taşıyan öge, ”adamların” yani eş ve sevgililerinin eliyle ölen bayanlar olması.
Bir bayanın yalnızlığından ve partnerinden göreceği şiddetin korkusu ile ilgili bir kaygı sineması yapmak enteresan bir fikir tahminen; lakin bir tahlil sunmayan tarafıyla şaşırtan ve finaliyle de şok edici bir sinema.
En son Ex Machina ve Annihilation isimli bilim kurgu ve endişe sinemalarından tanınan direktör Alex Garland, iki sinemasıyla de BAFTA ve Oscar’da ödül almıştı. Nobel Ödüllü Japon müellif Kazuo Ishiguro’ nun ” Beni asla bırakma” romanından sinemaya uyarladığı çalışması ile tanımıştım ben kendisini. Karanlık ve alternatif dünya yaratmak konusunda gerçekten başarılı; ancak bir yandan da dini ve folklorik motifleri de ciddiyetle işleyebiliyor. ”Adamlar” bu hususta da başarılı bir çalışma..
TAŞRA CENNETİNDE YALNIZLIK VE KABUS
Kaç yaşında, kim ve ne iş yaptığını bilmediğimiz bir bayan olan Harper’ın ve camdan aşağıya düşen bir adamı görmesiyle başlayan ve sonunun nereye varacağını ya da nasıl korkacağımızı merak ettiğimiz bir girişle başlıyor sinema.
Ardından da genç bayanın bir konut tutma ve birşeylerden kaçma uğraşında olduğunu görüyoruz ya da sıfırdan bir hayat kurma (Hepsini söylemek mümkün) Kocaman yeşil yerlerin içinde, İngiltere’ nin soğuk ve kasvetli; ıssız ve itimat vermeyen taşra kırsalı, tekrar de başarılı bir peyzaj mimarisini, başarılı bir manzara direktörünün elinden sunuyor bize. Bu da Rob Hardy’ nin farkı.
Eşiyle hengame ettiğini; problemli bir adamın hem şiddet gören hem de alabildiğine mutsuz karısı olduğunu anladığımız Harper, eşinin ”boşanırsak kendimi öldürürüm” tehditleri altında kabusu yaşamış bir bayandır. Arbede esnasında önemli şiddet gören Harper’ın eşini meskenden kovması sonucu, adam o anki ruh haliyle trajik bir vefatla hayatından çıkmıştır. Bu vefat, Harper’ın ileride kendisini hatalı hissetmesi için baskı kuran iğrenç bir erkek zihniyeti ile karşı karşıya gelmesine yol açacaktır.
Bir evvelki yüzyıldan kalma, gotik usulde bir taş mesken kiralayan Harper huzur bulduğunu düşünür. Kozmik diyalektiğin en değerlilerinden olan bayan erkek çatışmasının temeli olan yasak elma, sinemanın çabucak başlangıcı sayılabilecek kiracı/ mesken sahibi diyaloğunda monte edilmiş. Erkek konut sahibinin müsaadesiz elma yediği için espri yaptığı Harper için olayların başlangıcı da elma olacaktır.
Filmdeki gerçeküstü havanın Harper’ ın zihninden mi yaratıldığı vakit zaman netliğini kaybediyor. Doğayı ve çevreyi keşfetmek için oynadığı yankı oyunu, kiliseyi keşfetme çalışmalarında karşılaştığı ikonik motifler ve eski yazıtlar birer kaygı sarmalı olarak Harper’ a geri dönüp çarpıyor daima.
Filmdeki tek bayan karakter olması, öteki tüm yan karakterlerin erkeklerden bir erkek sarmalının ortasında tahlilsiz bırakıyor onu.
Her şeyin yolunda gittiğini düşünürken; meskenine musallat olan çıplak adam, kilisedeki hastalıklı çocuk, ürkütücü rahip, çağırdığı polisin umarsızlığı, mesken sahibinin tekinsizliği, barda karşılaştığı sevimsiz ve reaksiyonsuz adamlarla çok yalnız ve de tehlike de olduğunu anlaması uzun sürmüyor.
Sürprizli sona hakikat giderken, mevtle burun buruna gelen ve aslında farklı kimliklerde üzere görünmesine rağmen biraz dikkatli bakıldığında daima birebir erkek tarafından taciz edildiğini anladığımız Harper’ ın erkekler ortasındaki hegemonik paydaşlığın kurbanı olarak seçildiğini de görüyoruz.
Filmin sonunda bayana şiddetin bir yaptırımını görmeyi çok istek etsek de, buraya kadar dehşet ve dram manasında bizi iliklerimize kadar doyurmayı başaran sinema, bayan sorunu açısından bir açmazı da birlikte getiriyor finale. Mitolojik ve dini göndermelerin bol olduğu alegoriler izlerken Dante’ nin ” İlahi Komedyasından” kısımlar üzere geliyor bazen. Harper basamakları çıkmaya çalıştıkça her katta bir cehennem azabı bekliyor onu.
Jessie Buckley In hayat verdiği Harper’ ın başarılı performansı, Alex Garland’ın bildiğimiz Hollywood reji ve klişelerini barındırmayan dehşet öğeleriyle izlenmeye kıymet bir sinema olmuş. Dehşette yeni kuşak taban dalga arayanlar için güzel bir seyirlik ”Adamlar”.
Hepinize yeterli seyirler..
Oyuncular : Jessie Buckley, Rory Kinnear, Paapa Essiedu, Gayle Rankin
İngiltere / Korku-Gerilim-Bilim Kurgu / 100 Dk.
Özlem Kalkan
