Çin 2015 Paris İklim Mutabakatı’na ön ayak olan iklim işbirliği başta olmak üzere birtakım kıymetli mevzularda ABD ile tüm bağlantısı sona erdireceğini açıkladı. Çin’in bu adımı atmasının gerisinde ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Tayvan’a yaptığı ziyaret sonrasında tırmanın gerginlik yatıyor.
Çin’in Amerika’yla bağlantı sınırlarını dondurma kararı alması, Pelosi’nin Tayvan ziyaretinin yanı sıra Pekin’in Tayvan etrafındaki sularda füze denemesi ve askeri tatbikatlarla tırmanan tansiyonu daha da artırdı.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Sözcüsü John Kirby, dün geç saatlerde Çin’in ABD Büyükelçisi Qin Gang’i çağırarak Çin’in askeri atılımlarının “Tayvan, Amerika ve dünya genelinde Amerika’nın ortaklarını kaygılandırdığı” iletisini ilettiklerini söyledi.
“ÇIN TAYVAN BOĞAZI’NDA STATÜKOYU DEĞIŞTIREBILIR”
AP’nin haberine nazaran Çin-Amerika bağları uzmanları, Çin’in diplomatik ve askeri atılımlarının Pelosi’nin ziyaretine yönelik misillemenin ötesine geçtiği, daha açık düşmanlığa yol açabilecek ve Tayvan’ın demokratik hükümetini belirsizliğe sürükleyebilecek bir devir başlatabileceği ikazında bulundu.
Alman Marshall Fonu Asya Programı Lideri Bonnie Glaser, Çin-Amerika ilgilerinin “inişe geçtiğini” söyledi.
Glaser, “Çin’in Tayvan Boğazı’ndaki statükoyu, Tayvan’a ziyanı dokunacak ve Amerika’nın dezavantajına olacak formda değiştirme mümkünlüğünün bulunduğunu düşünüyorum” dedi.
Tayvan’ı kendi toprağı olarak gören ve gerekirse güç kullanarak bu bölgeyi ana karaya bağlama seçeneğini de göz önünde bulunduran Çin Tayvan’a yakın altı noktada başlattığı askeri tatbikatları Pazar gününe kadar devam ettirecek. Çinli yetkililer devlet medyasına yaptıkları açıklamada, Tayvan üzerinden füze ateşlendiğini bildirdi.
Çin’in üst seviye yetkililerle bağlantısı kesme adımı, Lider Joe Biden ve Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in gerginlikleri yumuşatma muhtemelliğine gölge düşürüyor.
Amerika ve Çin ortasında iklim konusundaki görüşmeler bile askıya alındı. İki ülkenin iklim temsilcileri birkaç sefer biraraya gelmişti. Bu durum bağların güzelleştirilmesi umudunu suya düşürürken uyuşmazlıkların artarak daha büyük bir krize dönüşmesi mümkünlüğünü doğuruyor.
Başkan Biden’ın eski Lider Donald Trump’ın Çin’den ithal edilen eserlere getirdiği ek gümrük vergilerini kaldırması beklentisi içinde olan Çin, attığı adımlara ekonomik ve ticari görüşmeleri askıya almayı dahil etmedi.
2014 yılında Çin Cumhurbaşkanı Xi ve devrin ABD Lideri Barack Obama ortasında varılan ve iklim değişikliğiyle çabayı hedefleyen Amerikan-Çin muahedesi, 2015 Paris İklim Mutabakatı’na ön ayak olan bir dönüm noktası olarak kabul ediliyordu. Bundan 7 yıl sonra Glasgow’daki iklim tepesinde varılan bir öbür mutabakat da pürüzleri gidermeye yardımcı olmuştu.
“DENIZ GÜVENLIĞINE AİT GÖRÜŞMELER DURDURULACAK”
Çin Dışişleri Bakanlığı, Amerikalı ve Çinli bölgesel kumandanlarla savunma bakanları ortasındaki diyaloğun iptal edileceğini, askeri denizcilik güvenliğine ait görüşmelerin de durdurulacağını bildirdi.
Bakanlık, yasadışı göçmenlerin geri gönderilmesi, kriminal soruşturmalar, memleketler arası kabahat, uyuşturucu ve iklim değişikliğine ait işbirliklerinin de durdurulacağını kaydetti.
Üst seviye Amerikalı yetkililerin Çinli yetkililerle bu uyuşmazlıkların çözülmesi konusunda tertipli olarak görüştüklerini söyleyen Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Sözcüsü Kirby, Biden idaresinin Çin’in askeri hareketlerini “sorumsuzluk” olarak nitelediğini ve bunların “Amerika’nın Tayvan Boğazı’nda barış ve istikrarı muhafaza maksadıyla çeliştiğini” belirtti.
Kirby ayrıyeten “Amerika’nın Pekin’in atmayı tercih ettiği her adıma karşı hazırlıklı olduğunun açıkça tabir edildiğini” söyledi.
