Deprem değil binalar ve ihmaller öldürdü binlerce canı… 6 Şubat tüm ülke için unutulmaması gereken bir ders oldu. Can kayıplarının telafisi elbette yok ancak tıpkı kayıpların yaşanmaması için alınacak tedbirler çok… Yaraların sarılması için zelzele bölgelerinde çalışmalar sürerken, bir yandan da yeni inşaatlar ve riskli yapılar için kıymetli adımlar atılıyor.
İSTANBUL PLANI
Gündemdeki en değerli başlık yeni kentsel dönüşüm yasası. Önümüzdeki günlerde Meclis’e gelmesi beklenen yasa ile riskli yapıların daha süratli yenilenmesi hedefleniyor. Uzlaşma sürecinden yıkıma, ruhsattan tekrar üretime kadar her etapta alanda görülen aksaklıklar bu yasa ile giderilecek. Ülke genelinde tüm riskli binaları kapsayacak düzenlemede öne çıkan vilayet ise İstanbul olacak. Uzmanların zelzele beklentisini sıklıkla lisana getirdiği kentte, 1.5 milyon riskli konut var. Üstelik bunların 600 bini çok acil dönüşmek zorunda…
Peki Megakent için neler yapılacak? Kamu öncelikle belirlediği alanlarda 300 bin rezerv konut inşa etmeyi planlıyor. Dönüşüm sürecinde kimi bölgelerde yıkılan konutlar yerinde yine yapılırken, kiminde vatandaşın hakkı yeni kurulacak hayat alanlarına taşınacak. Bu projeyle eş vakitli olarak kamu dayanaklı kampanya da devam edecek. Vatandaş konutunu kendi yenilemek istediğinde devlet maliyetin yarısını karşılayacak. Kentsel dönüşümde en kritik nokta ise finansman. Yapılan son açıklamalara nazaran dönüşüme kaynak ayrılması için Hazine toprakları kullanılacak. Belirlenen alanlar satılarak geliri dönüşüm bütçesine aktarılacak.
YENİ MADDEDE NELER BEKLENİYOR?
Geçtiğimiz günlerde gerçekleşen ‘Deprem Gerçeği ve Kentsel Dönüşüm Şurası’ndan sonra yol haritası kıymetli ölçüde belirlendi. Sonuç bildirgesine nazaran yeni dönüşüm yasasında planlananlar şöyle:
– Dönüşüm için yasal mecburilik olan 3’te 2 uzlaşmanın, yüzde 50 artı 1’e çekilmesi planlanıyor. Böylelikle hak sahiplerinin yüzde 51’inin ‘tamam’ demesiyle dönüşüme, yıkıma ve imale karar verilecek.
– Uzlaşma sıkıntıları için tıpkı kirada olduğu üzere dönüşümde de arabuluculuk sisteminin devreye girmesi bekleniyor. Ayrıyeten kentsel dönüşüm davalarına bakan özel mahkeme kurulması da gündemde.
– Dönüşüm sürecinden alınan kararlar için her bir vatandaşa tek tek tebligat gönderilmesi önemli vakit kaybı yaratıyor. Bu nedenle yeni periyotta tebligatların e-Devlet üzerinden yapılması planlanıyor.
ATILAN KIYMETLİ ADIMLAR
6 Şubat sarsıntılarının akabinde değerli atılımlar peş peşe geldi. Onlardan kimileri şöyle:
– İstanbul’da ‘Yarısı Bizden’ kampanyası başlatıldı. “Dönüşüme girecek binalarda maliyetin yarısını devlet karşılayacak ve vatandaşa kira taşınma takviyesi verilecek” denildi. 1 milyonun üzerinde müracaat alan kampanyada yeni devrin yakın vakitte başlaması bekleniyor. Bu yolla 200 bin konutun dönüşmesi hedefleniyor.
– Riskli yapıların süratle yenilenmesi için yeni teşvikler devreye girdi. Kira yardımlarındaki artışın akabinde dönüşüm kredilerinde de güzelleştirmeye gidildi. Lakin bu noktada kira takviyesinin piyasa kurallarına nazaran yetersiz olması, bankaların dönüşüm ve güçlendirme kredilerine sıcak bakmaması en büyük sorun olarak karşımıza çıkıyor.
– Kamu için öncelik zelzele konutları oldu. TOKİ eliyle 11 vilayette yeni konutlar inşa edilirken birebir vakitte ‘Yerinde Dönüşüm’ kampanyası başlatıldı. Zelzelede meskeni yıkılan ya da hasar gören vatandaş, dönüşümü kendi yapmak isterse 750 bin TL hibe, 750 bin TL de kredi alabilecek. Krediler faizsiz, 2 yıl ödemesiz ve 10 yıl vadeli olacak.
– Bu süreçte yönetmeliklerde de değişikliklere gidildi. Afetlere karşı daha dirençli yapılar için yapı güvenliği önlemleri artırıldı ve Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği güncellendi. İnşaat tekniklerinde yeni kurallar devreye girdi, mimar ve mühendislere ‘tecrübe şartı’ getirildi. Ayrıyeten aktif yapı kontrol sistemi için İstanbul 4 bölgeye ayrıldı. Kontrol firmalarına kendilerine yakın şantiyeye gitme hakkı tanındı.
