Hürriyet köşe müellifi Ateş Yalazan bu haftaki köşe yazısında Kaplumbağa terbiyecisinin kıssasını yazdı.
Ateş Yalazan’ın köşe yazısındaki ilgili kısım şu biçimde:
“Türkiye’de çabucak herkesin bildiği yapıtların başında Kaplumbağa Terbiyecisi gelir.
Osman Hamdi Bey’in pek değerli bu tablosunun son yarım yüzyıldaki kıssası, kendisi üzere çarpıcıdır.
Tablonun hikayesini anlatmak için evvel geçen yüzyılın başına, Birkök Ailesi’nin geçmişine gitmek gerekiyor.
Saim Birkök, Ünyeli, varlıklı bir ailenin birinci çocuğu olarak 1895’te geldi dünyaya. Daha sonra üç kardeşi daha oldu. Güçlü bir armatör ve sanatseverdi. Kardeşlerden birinin kısa evliliği dışında hiçbiri evlenmedi.
Saim Beyefendi, 1. Dünya Savaşı’nda yaralanınca Kayseri’de hastanede tedavi gördü. Burada tanıştığı Şakir ismindeki askerle çok yakın dost oldu.
ADAŞI YÜZÜNDEN HAYATTAN BEZDİ
Taburcu olup İstanbul’a döndükten yıllar sonra, Şakir Beyefendi, doğan oğluna hastanedeki dostunun, Saim’in ismini koydu.
Saim Birkök, arkadaşının kendisiyle tıpkı ismi taşıyan oğluna kol kanat gerdi, manevi babalığını üstlendi.
İTÜ’de inşaat mühendisliği okuyan adaşının İsviçre’de de eğitim almasını sağladı.
Ülkeye dönünce de cebine sermayesini koyup, kendi işini kurmasına ön ayak oldu.
Ancak manevi oğlu genç Saim Gökdoğan, cümbüşe ve kumara düşkündü. Sermayeyi kısa müddette batırdı.
Saim Beyefendi, bir kere daha elinden tuttu adaşının.
Yeni sermaye ile yeni bir iş kuruldu. Saim Beyefendi de bu işe kefil oldu.
Ancak manevi oğlu ikinci bahtını da güzel kullanamadı, bu işi de yürütemedi. Kefalet nedeniyle borcu Saim Beyefendi ödedi.
Saim Birkök, tekrar de sahip çıktı manevi oğluna.
Ama kurulan üçüncü işi de batırınca borç yeniden Saim Bey’e kaldı.
Bu sefer, borcun ödenmesi için bir gayrimenkul satıldı.
ŞANTAJ YAPMASA BU TÜRLÜ OLMAZDI
Bütün bu batık işlerin akabinde, 3 Haziran 1966 günü, Saim Beyefendi ile manevi oğlu Fener’deki tersanede buluştu.
Borçlardan, batırdığı sermayelerden, serseriliklerinden bunaldığı için “Artık sana beş kuruş bile vermem” dedi.
Sesler yükseldi, tansiyon arttı.
Tartışmanın doruk noktasında,
Saim Gökdoğan, hâlâ ne olduğu bilinmeyen o denli bir laf etti ki…
Saim Birkök, çekmecesindeki silahını çıkardı, manevi oğluna tek el ateş etti.
Sonra da yanında çalışanlara, “Bu serseriyi çabucak hastaneye yetiştirin, ölmesin” dedi. Lakin çok geçti, Saim Gökdoğan yolda öldü.
Ertesi günkü Hürriyet’te cinayetin haberi vardı. Bu haberde Hürriyet muhabirine konuşan Saim Birkök, “Kader beşere nasıl bir oyun, nasıl bir son hazırlıyor kimse kestiremiyor” dedikten sonra yaşananları şöyle anlatıyordu:
“Bugüne kadar çok büyük ihalelere girdi. Öteki biri olsa idi kazandıkları ile milyoner olurdu. Bir bayanla evlendi, sonra bayanı boşadı. Bir diğerinin karısını ayarttı, onunla evlendi, onu da boşadı. Bu bayandan bir çocuğu oldu. Bankalar son günlerde protestolarını arttırdılar. Şantaj yapmasa yeniden de kendisini vurmayacaktım.”
O MÜHÜR YALNIZCA BİR DEFA AÇILDI
Saim Birkök cinayetin akabinde tutuklandı. Mahkeme Birkök’e bir vasi atadı.
Sahibi olduğu yerlerin bir kısmı istimlak edildi, bir kısmı haraç mezat satıldı. Birkök Ailesi’ne ilişkin Şişli’deki Sarı Köşk de mühürlendi. Cinayetten bir müddet sonra, Osman Hamdi Beyefendi ile ilgili bir araştırma yapan Prof. Mustafa Cezar, Şişli’deki köşkte ünlü ressamın yapıtları olduğunu öğrendi.
Ancak köşk mühürlüydü. Müsaade almak için gittiği hâkim, köşkün sahibinden onay alması gerektiğini söyledi. Cezar, Sultanahmet Cezaevi’nde tutuklu olan Birkök’ü ziyarete gitti. Mevzuyu anlattı, Birkök çabucak müsaadesi verdi. Hâkim, zabıt kâtibi, avukat ve fotoğrafları çekecek gazeteci Hamit Kınaytürk ile birlikte köşkün yolunu tuttu Cezar. Mühür söküldü, yıllardır kapalı olan köşke girildi.
İçeride bir hazine vardı.
Biri Kaplumbağa Terbiyecisi olmak üzere beşi Osman Hamdi Bey’e ilişkin, 200’den fazla Türk resmi vardı köşkte. Fotoğraflar çekildi, zabıtlar tutuldu, kapı tekrar mühürlendi. Köşk, 20 yıl sürecek karanlığa gömüldü.
20 YIL SONRA ÖZGÜRLÜĞÜNE KAVUŞTU
Saim Beyefendi cezaevindeyken kansere yakalandı. Şimdi ceza almadan tahliye oldu ve 1971’de kanser nedeniyle hayatını kaybetti.
Cinayetten 7 yıl evvel, 1962 yılında bir vasiyet bırakmıştı. Bu vasiyete nazaran mal varlığı kurulacak vakfa bırakılacak, vakıf da bu parayı eğitime harcayacaktı.
Ancak mevtin akabinde ortaya bir sürü varis çıktı.
Davalar uzadıkça uzadı, tam 19 sene sürdü.
Vakıf da lakin 20 yıl sonra kurulabildi.
İşinsanı Erol Aksoy tabloyu satın aldı. Lakin 10 yıl sonra BDDK İktisat Bankası ile birlikte tabloya da el koydu.
Tablo tekrar satışa çıkacaktı. Kültür Bakanlığı, yurt dışına çıkmaması için satışı durdurdu. Kaplumbağa Terbiyecisi, lakin 2004’te müzayede ile tekrar satıldı ve Suna-İnan Kıraç koleksiyonuna katıldı.
Ve Pera Müzesi’ndeki yerini aldı. Bugün hâlâ orada sergileniyor.
Köşk yine açıldı. Tabloların bir kısmı kaybolmuştu. İşte Kaplumbağa Terbiyecisi de 20 yıl sonra bu türlü çıktı gün yüzüne.
Tablo, Birkökler Vakfı’na gelir sağlamak için, Saim Birkök’ün vasiyeti doğrultusunda 1990’daki müzayedede satışa çıkarıldı.”
