Koronavirüs pandemisi, başlangıcından 2 yıl sonra hala devam ediyor. Bir müddet evvel maymun çiçeği virüsü dünyanın gündemine geldi. Artık ise yeni bir virüs gündemde: Langya henipavirus (LayV)… Bulaşıcı hastalıklar uzmanları, iklim krizinin ve tabiat tahribatının, “zoonotik yayılma ” olarak bilinen olaylarda, virüslerin hayvanlardan insanlara bulaşma riskini artıracağı konusunda uzun müddettir ikazda bulunuyor. Pekala, bu yeni Langya Virüsü nedir? Ne kadar korkutucu? Belirtileri ne? Hakkında neler biliniyor? Birlikte bakalım…
LANGYA VİRÜSÜ NEDİR?
Bilim insanları 35 olayın bildirildiği Çin’de yeni Langya henipavirüsünün (LayV) yayılımını izliyor. Virüs birinci olarak 2018’de kuzeydoğudaki Shandong ve Henan eyaletlerinde tespit edildi, fakat Çin’deki hadise sayısının 35’e çıkmasının akabinde geçen hafta resmi olarak tanımlandı.
Pekin Mikrobiyoloji ve Epidemiyoloji Enstitüsü’nün geçen hafta yayınladığı bir araştırmaya nazaran, Langya virüsü olayları, Çin’in doğusunda ateşi olan birkaç hastanın muayene edilmesinden sonra belirlendi. Hastanın boğaz sürüntülerinden birinde Langya virüsünün belirlenmesinden sonra, araştırmacılar, Shandong ve Henan eyaletlerinde çoğunlukla çiftçiler olmak üzere 35 bireyde virüsü tespit ettiler. Virüsü hayvanlardan kaptıkları düşünülüyor. Şu ana kadar LayV’nin beşerler ortasında bulaşabileceğine dair bir ispat yok.
Çin, Singapur ve Avustralya’dan araştırmacıların LayV’nin tespitine dair yazdığı makale, New England Tıp Mecmuasında yayımlandı.
VİRÜS NASIL BULAŞIYOR?
BBC’nin haberine nazaran, Henan ve Şantung eyaletlerinde ortaya çıkan virüsün hayvanlardan insanlara geçtiği düşünülüyor. Araştırmacılar virüsü yüklü olarak kır farelerinde tespit etti. Bilim insanları tarafından yapılan testlerde kır farelerinin yüzde 27’sinde LayV’ye rastlanırken, köpeklerin yüzde 5’i keçilerin de yüzde 2’sinde virüs görüldü.
Guardian’ın haberine nazaran araştırmacılar yabanî hayvanları test ettiler ve 262 farenin dörtte birinden fazlasında LayV viral RNA’sını buldular, bu da köstebek gibisi göğüslü “kır faresinin doğal bir rezervuar olabileceğini düşündüren bir bulgu”.
LANGYA VİRÜSÜ BELİRTİLERİ NE?
Euronews’in aktardığı habere nazaran Langya virüsünün en yaygın semptomu ateş üzere görünmektedir. Virüsle enfekte olanlar ayrıyeten yorgunluk (hastaların yüzde 54’ü), iştahsızlık (yüzde 50), kas ağrısı (46) rapor etmişlerdir. Virüs bulaştıktan sonra öksürük (yüzde 50), bulantı (yüzde 38), baş ağrısı ve kusma (yüzde 35) görülmüştür. Ayrıyeten birtakım olaylar kan hücresi anormallikleri ve karaciğer ve böbrek hasarı belirtileri geliştirdi, lakin enfekte hastaların hiçbiri ölmedi.
Virüsün insanlardaki semptomları özetle şöyle:
-
Ateş
-
Yorgunluk
-
Öksürük
-
İştahsızlık
-
Kas ağrıları
-
Bulantı, kusma
-
Baş ağrısı
Bilim insanları enfekte olan tüm insanların ateşi olduğunu söyledi. Virüs, 35 şahıstan 26’sında bulunan tek potansiyel patojendi ve “LayV’nin ateşli hastalığın nedeni olduğunu” düşündürdü.
Guardian’ın aktardığı habere nazaran bilim insanları LayV genomunu sıraladılar ve bunun Hendra virüsü ve Nipah virüsünü de içeren zoonotik RNA virüslerinin bir kategorisi olan bir henipavirüs olduğunu belirlediler. Atları ve insanları etkileyen ve Avustralya kökenli olan Hendra virüsü ve Güneydoğu Asya’da hastalık salgınlarına neden olan Nipah virüsü, yüksek mevt oranlarıyla ilişkilendirilmiştir.
Habere nazaran LayV, en çok Çin’in güneyinde keşfedilen Mojiang virüsü ile yakından alakalıdır.
İNSANLAR ORTASINDA BULAŞIR MI? ŞİMDİ BELİRLİ DEĞİL
Araştırmacılar, virüsün insanlar ortasında bulaşıp bulaşamayacağının hala belirsiz olduğunu söyledi. 35 hadisenin birçok çiftçiydi ve öteki enfekte olmuş bireyler fabrika çalışanlarını içeriyordu. Araştırmacılar, “15 yakın temaslı aile üyesine sahip dokuz hastanın temaslı takibi, yakın temaslı LayV bulaşmasını ortaya çıkarmadı, lakin örneklem büyüklüğümüz beşerden beşere bulaşma durumunu belirlemek için çok küçüktü” dedi.
NE KADAR KORKUTUCU?
Singapur’daki Duke-NUS Tıp Okulu araştırmacılarından Wang Linfa, Küresel Times’a şu ana kadar bulunan LayV vakalarının ölümcül yahut çok önemli olmadığını, bu nedenle “paniğe gerek olmadığını” söyledi. Lakin Wang, tabiatta var olan birçok virüsün insanları enfekte ettiklerinde öngörülemeyen sonuçları olduğu için hala dikkatli olunması gerektiğini söyledi.
Tayvan Hastalık Denetim Merkezi Pazar günü yaptığı açıklamada, LayV’nin gelişimiyle “yakından ilgilendiğini” söyledi.
ZOONOTİK VİRÜSLER DAHA ÇOK GÜNDEMDE
BBC’nin haberine nazaran zoonotik virüsler çok yaygın lakin Covid pandemisinin başlangıcından bu yana daha fazla dikkat çekiyor. ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi, insanlarda görülen her 4 virüsten 3’ünün hayvanlardan insanlara geçmiş olabileceğine işaret ediyor.
Birleşmiş Milletler daha evvel, yırtıcı hayatın sömürüsü, tabiat tahribatı ve iklim değişikliği nedeniyle dünyanın bu çeşit hastalıkları daha fazla göreceği konusunda uyarmıştı.
Bazı zoonotik virüsler beşerler için potansiyel olarak ölümcül olabiliyor. Bunlar ortasında Asya’da hayvanlar ve beşerler ortasında periyodik salgınlara sahip olan Nipah virüsü ve birinci olarak Avustralya’da atlarda tespit edilen Hendra virüsü yer alıyor. Diğer ilgili henipavirüsler, farelerde, yarasalarda ve kemirgenlerde de bulunmuştur.
