Görünen o ki:
Suriye sıkıntısı periyodun dışişleri ve başbakanı Ahmet Davutoğlu‘nun üzerine yıkılacak.
Kuşkusuz büyük suçu/ kusuru olduğu tartışılmayacak denli açık/su götürmez gerçek.
Stratejik derinliği çöktü.
Şunu hatırlatmama müsaade veriniz:
Irak/Saddam, 2 Ağustos 1990 tarihinde Kuveyt’i işgale başladı.
Bu işgalden bir gün sonra -daha ortada Birleşmiş Milletler vs tarafından alınmış bir karar yokken- hangi ülke yaptırım kararını açıkladı?
Türkiye/ Cumhurbaşkanı Özal! Hükümete ve dışişlerine sormadan Kerkük- Ceyhan boru çizgisindeki petrol akışını durdurdu! Bu, iki ülke ortasında imzalanan hiçbir mutabakata uygun değildi. (Bu güven ilgisinin bozulması halen Irak ile bağlantılarımızda sorun yaratmaktadır. Mesela, savaş bittikten sonra ikinci boru hattı gündeme geldiğinde Irak hayır dedi.)
Özal bu kararı aldığında, ABD, Irak petrolüyle dolu tankerlerin limanlarına boşaltım yapıp yapmayacağını tartışılıyordu. Ki Washington petrolün alınmasına karar verdi!
Özal, pragmatist sağcı siyasetçiydi. Kararın doğruluğunu ya da geçerliliğini fakat pratik sonuçların belirleyeceğine inanıyordu. ABD ile birebir kampta yer alarak, bir koyup beş alacağını sanıyordu! Komşusunun alevinden fayda bekliyordu! Ahlaki kıymetler kimin umurundaydı; pragmatizm sağduyu ile çelişir çünkü….
Sonuçta: Özal bir bile alamadığı üzere Türkiye büyük kayıplara uğrattı. Mesela, Arap ülkeleri Türkiye’nin ekonomik kayıpları karşılamak üzere vaat ettikleri parayı bile vermedi.
Bir anımsatma daha yapmak gerekiyor:
İKİNCİ PERDE
İkinci perde AKP iktidarı devrinde açıldı.
Konu tekrar Irak’tı. ABD, Irak’ı işgal etmeyi planlıyordu.
ABD’nin şahin kanadı/ Cheney- Rumsfeld- Wolfowitz (ki “şeytan üçgeni” diyebiliriz) bu savaşta Türkiye’nin yanlarında olmasını istedi: Üsler, limanlar açılacak, 80 bin Amerikan askeri Türkiye’de konuşlanacaktı vs. Irak, Türkiye toprakları üzerinden işgal edilecekti…
Türkiye bu işgale ortak olmalı mıydı? Tezkere, TBMM’ye geldi.
Erdoğan’ın başını çektiği AKP’li kümeye karşın tezkere meclisten geçmedi/ anayasal salt çoğunluk sağlanamadı. Türkiye rahat nefes aldı; eksen kaymasına izin vermedi.
Erdoğan, Irak savaşının legal olmadığını, savaşın yalan üzerine başladığını, aslı amacın başka stratejik hesaplara dayandığını bilmiyor muydu? Kuşkusuz biliyordu. Ancak:
Aynı Özal üzere pragmatistti; Erdoğan da ABD’nin yanında saf tutarak bir koyup beş alma peşindeydi! Buna bir de kılıf bulmuşlardı:
– Kemalist dış siyaset Osmanlı’nın mirasını reddeden anlayışa sahipti ve bu sebeple Türkiye bölgede tarihi mirasın imkânlarını kullanamayan politik anlayış yürütmekteydi!
Tezkerenin reddedildiği gün bu nedenle Erdoğan dayanılmaz öfkeliydi!
Sonra anlaşıldı ki; Irak’a girmeyen Türkiye -terör gibi- oluk oluk kan aktığı bataklığa saplanmaktan kurtuldu. ABD de gerisine bakmadan kaçtı…
Gelelim üçüncü perdeye…
ÜÇÜNCÜ PERDE
Türk sağ iktidarların/liderlerin, fazla düşünmeden kısa vadeli hesaba dayalı dış siyasetine bir örnek de Suriye oldu!
Erdoğan, Beşar Esat’a “kardeşim” diyordu, birlikte tatil yapıyorlardı.
Her fırsatta “ortak mukadderat, ortak geçmiş, ortak gelecek” deniyordu.
Komşular ile sıfır sorun siyaseti savunuluyor, Müslüman dayanışmasından bahsediliyordu.
Suriye meseleleri için arabuluculuk yapılıyordu.
Ticaret hacmi fevkalâde artıyordu.
Uzatmayayım.
Beşar Esat ülke iktisadı canlandırmak için Irak, Türkiye ve İran ile yakınlaştıkça ABD’nin yansısını çekmeye başladı. Ki esasen ABD, Suriye’yi “Rusya’nın uydusu” görüyordu. Birinci adımı 2004 yılında ambargo uygulayarak attı.
Cumhurbaşkanı Sezer ABD’nin baskısına ve muhalefetine karşın Suriye’ye gitti.
Başkan Aziz Yıldırım Fenerbahçe’yi maç yapması için Suriye’ye götürdü. Vs.
Ancak:
Suriye’de 2011 yılında karışıklık çıkarıldı.
Aynı yıl… Erdoğan, 21 Haziran’da telefon ve 27 Haziran’da G-20 doruğunda Başkan Obama ile yüz yüze görüşerek Suriye’ye tavır almaya başladı. Keskin lisan kullandı:
-“Dökülen kan, halkınızla aranızdaki bağı koparıyor. Her damla kan uluslararası toplumu size karşı tedbir almaya biraz daha yaklaştırıyor.”
Ardından Türkiye komşusuna ağır ekonomik ambargo uyguladı. Karşımıza yeniden pragmatizm çıktı; Erdoğan ABD’nin safında yer alarak bir koyup beş alacağını sandı. Sonra radikal örgütler desteklendi. Vs.
Sonuç, ortada!
Büyük ziyan ortada! İşin özünde: Özal, Erdoğan, Davutoğlu üzere sağcı başkanların pragmatizmi Türkiye’yi daima ziyana soktu.
Bugünlerde Suriye hatasından dönülmesi sevindirici.
Soner Yalçın
