Ukrayna krizinin patlak vermesiyle paralel olarak, Doğu Akdeniz’de bulunan güç kaynaklarının İsrail merkezli olmak üzere Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması projesi tartışılmaya başlandı.
İsrail tarafı bahis üzerinde ısrarla dururken, Türkiye’de de iktidar ve muhalefet içerisindeki kimi çevreler projenin uygulanması tarafında davetlerini sıklaştırdılar.
TÜRKİYE’NİN ULUSAL MENFAATLERİ VE İSRAİL
Kelam konusu proje, Türkiye’de iki temel argüman üzerinden savunuluyor;
1.Projenin hayata geçmesiyle bir arada Türkiye güç tedarikinde alternatiflerini arttıracak., Türkiye’nin güç alanındaki ulusal menfaatleri bu projenin uygulanmasını gerektiriyor.
2.Ankara, Tel Aviv’le ortak bir proje içinde yer alması halinde ABD ve hasebiyle Batı’yla da bağlarını düzeltecektir.
İsrail’de projeyi benzeri argümanlarla ısıtıp Türkiye’nin önüne koyuyor.
İsrail’in eski Güney Kıbrıs Rum Kısmı Büyükelçisi Michael Harari, 23 Mayıs’ta Jerusalem Post’da yayınlanan “Türkiye Dışişleri Bakanı’nın İsrail ziyareti siyaset-enerji ivmesini birleştirmek için bir şans” başlıklı makalesinde, güç projesinin Türkiye için “kıymetini” şu halde özetliyor;
“Enerji açısından, Türkiye’nin İsrail gazına yönelik dileği büsbütün anlaşılabilir (…) Genel olarak, güç ithalatının yaklaşık yarısı yahut daha fazlası Rusya’dan geliyor ve Ankara’nın tedarik kaynaklarını çeşitlendirme dileği anlaşılabilir. Bu, Ukrayna’daki savaş ve Batı’nın kendisini Rus güç piyasasına bağımlılıktan kurtarma uğraşları düşünüldüğüne bilhassa değerlidir.”
Harari, bu proje kapsamında Türkiye’nin bölge ülkeleriyle bağlarını düzeltmesi konusunda “İsrail’in kilit bir rol oynayabileceğini” de belirtiyor.
İsrail’in Türkiye’ye yönelik güç açılımını değerlendirirken, kelam konusu projenin gündeme sokulmasından çabucak evvel ABD’nin, Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi dışarıda bırakan İsrail-Körfez-Mısır ve Avrupa merkezli East Med Projesi’ne dayanağını çektiğini de hatırlamakta fayda var.
TÜRKİYE-RUSYA-İRAN ÜÇGENİNİ PARÇALAMAK
İsrail’in Türkiye’ye yönelik güç açılımı ve ABD’nin EAST MED konusundaki adımlarını bir ortada pahalandırmak gerçek olacaktır. Bu noktada, ABD-İsrail imali projenin gerisinde şu hesapların olduğunu söyleyebiliriz;
1.İsrail’le bu cins bir projeye girişilmesi, komşumuz İran’la ticari, ekonomik ve askeri alanlardaki işbirliğini sekteye uğratacaktır. Bu türlü bir durumda, Suriye alanında iki ülkeyi karşı karşıya getirecek kışkırtmalara uygun bir yer oluşacaktır. TSK’nın Suriye’nin kuzeyine operasyona hazırlandığı ve mülteci probleminin hassas bir hal aldığı şartlarda mümkün Türkiye-İran gerginliği, “Türkiye’nin ulusal menfaatleri” açısından tehlike arz etmektedir.
2. Güç sıkıntısını Avrupa’ya karşı adeta bir silah üzere kullanan Rusya, Avrupa’nın nefes almasını sağlayacak bir projeye elbette karşı duracaktır. Son devirde gitgide derinleşen, hatta Suriye semalarındaki İsrail uçaklarına karşı Rus S-300’lerinin kullanılması noktasına kadar giden, Rusya-İsrail krizinin altında da bu projenin yatması beklenen. Münasebetiyle İsrail gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması projesi, Türk-Rus bağlarını de olumsuz etkileyecektir.
3. Bu projeyle bir arada Türkiye kendi eliyle, ulusal çıkarlarını tehdit eden Avrupa devletlerinin ekonomilerinin rahatlamasını sağlayacaktır.
4. Suriye ve Irak’ın kuzeyinde kelamda Kürdistan ismi altında bir terör devleti kurulmasını destekleyen İsrail, bu projeyle birlikte Türkiye’nin güç partneri olacaktır.
5.Arap sokaklarındaki “kurtarıcı Türkiye” algısı, İsrail’le yakınlaşmayla birlikte darbe alacaktır.
Özetle, ABD-İsrail kampı kelam konusu projeyle, bir yandan Türkiye-Rusya-İran üçgenine kama sokmak öteki yandan Avrupa’nın elini Rusya’ya karşı güçlendirmek ve bu suretle Ukrayna krizini derinleştirmeyi hedeflemektedir.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’yla bir arada İsrail’i ziyaret etmesi beklenen Güç ve Tabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in ziyaretinin ertelenmesi, Ankara’nın kelam konusu projeyle ilgili kesin kararını vermediğine işaret ediyor.
Bu noktada sorumluluğun tamamını Ankara’nın sırtına yüklemek yanlış olacaktır. Rusya ve İran’ın güç alanında Türkiye’nin lehine adımlar atması ülkeler ortası işbirliğini arttırabileceği üzere ABD-İsrail cephesinin kurduğu tuzakları da bozacaktır.
Son olarak, Türk basının bu bahse ilgisizliğini de şaşırtan olduğunu belirtelim ve soralım;
Yalçın Küçük hocanın, “İsrail, Türkiye’de İsrail’de olduğundan daha güçlüdür” kelamları hala geçerli midir?
Onur Sinan Güzaltan
(Bu makale United World International tahlil sitesinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.)
