Vitaminler, yağda ve suda eriyen olmak üzere iki kümeye ayrılır. A, D, E ve K vitaminleri, yağda eriyen vitaminlerdir, sentezleri için kolesterol gerekir, yağ dokusunda depolanabilir ve gereksinim anında salınırlar. Bu vitaminlerin yemeklerden sonra alınması, emilimlerini artırır. Suda eriyen başka vitaminlerin ise depolanma özellikleri yoktur.
A Vitamini
- Yağda eriyen bir vitamindir.
- Bağışıklık sisteminin çok aktivitesini ve enflamasyonu mahzurlar.
- Göz sıhhati için gereklidir.
- Antioksidan özellik gösterir.
- Beta karotenin romatoid artrit üzere hastalarda progresyonu yavaşlattığı gösterilen çalışmalar mevcuttur.
- Bunun dışında besinden alınan A vitamininin kalp hastalıklarında da koruyucu aktifliği gösterilmiştir.
- En güzel kaynakları; balık, karaciğer, yumurta sarısı, rafine edilmemiş bitkisel sıvıyağ, tatlı patates, sarı ve yeşil yapraklı (havuç, kayısı, portakal, kavun, ıspanak, maydanoz gibi) sebzelerdir.
- A vitamini kaynağı olan besinler yağ ile birlikte alındığında A vitaminin biyoyararlılığı artar.
- Yetersizliğinde; kansızlık, deri kuruluğu ve enfeksiyonlara yakalanma riskinde artış üzere meseleler ortaya çıkar.
- Aşırı alındığında ise kemiklerde bozukluk, deride kalınlaşma, süreksiz sarılık, yüksek tansiyon ve büyüme geriliği gözlenebilir.
D Vitamini
- Yağda eriyen bir vitamindir.
- Kalsiyumun kana geçmesi ve taşınmasında misyon alır.
- D vitamini seviyesi birçok inflamatuar hastalık (romatolojik hastalıklar, inflamatuar bağırsak hastalığı, multipl skleroz) ile bağlantılı bulunmuştur.
- Enflamasyonu önlemede kıymetlidir ve eflamasyona bağlı ağrıyı önemli anlamda azaltmaktadır
- Kanser riskini azaltır.
- Bağışıklık sistemi üzerinde olumlu tesire sahiptir.
- En uygun kaynağı; güneş ışığıdır. Birden fazla güneş ışığı ile ciltte sentezlenmektedir.
- Temel olarak D vitamini; yağlı balıklar, tereyağı, yumurta sarısı, ısırgan otu, maydanoz, tatlı patates, mantar, karaciğer ve sığır eti.
- Kemik ve diş sıhhati için kıymetli olan kalsiyum ve fosforun tesirli kullanılmasını sağlar.
- A ve C vitamini ile birlikte alındığında gribal enfeksiyonlarda tesirlidir.
- Yetersizliğinde; iskelet ve kas sistemi etkilenir. Raşitizm, osteomalazi ve osteoporoz üzere hastalıklar ortaya çıkar.
- Aşırı alınması sonucunda kemik bozuklukları ortaya çıkar.
E Vitamini
- Yağda eriyen bir vitamindir.
- Antioksidan özelliktedir.
- Kansere ve enfeksiyona karşı güçlü bir bağışıklık cevabı verebilmek için gerekli temel besin öğelerinden biridir.
- Selenyum ile birlikte alındığında gözetici tesiri artar.
- Doğal yiyeceklerle kâfi seviyede alındığı için yetersizliğine rastlanmaz. Lakin yetersizlik durumunda kırmızı kan hücrelerinin dayanıklılığı azalır, hudut ve kas sisteminde yetersizlikler görülür.
- E vitamini LDL kolesterolünün oksidasyonunu önleyerek kalp hastalıkları riskini azaltır.
- A vitamininin aktivasyonunu artırır.
- Çok fazla alkol tüketenlerde, doğum denetim hapı kullananlarda ve kâfi ölçüde oksijen almayanlarda E vitamini eksikliği görülür.
- En düzgün kaynakları; yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler (fındık, ceviz) ve bunlardan elde edilen yağlar, tahıl taneleri ve kuru baklagillerdir.
- Çok fazla alındığında toksik tesir gösterir. Birtakım hormonların yapısını bozar, kanamalara yol açar.
K Vitamini
- Yağda eriyen bir vitamindir.
- Kanın pıhtılaşmasında rol alır.
- En yeterli kaynakları; ıspanak, pırasa üzere koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, et, tavuk, balık ve süttür.
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler K vitamini yetersizliğine karşı en güzel savunmadır.
B1 Vitamini (Tiamin)
- Suda eriyen bir vitamindir. Bedende fazla olması halinde bedenden atılır, depolanmaz.
- Enerji metabolizmasında ve karbonhidratların güce dönüştürülmesinde tesirlidir.
- Sinir sistemi ve zihinsel faaliyetler üzerinde olumlu tesirleri vardır.
- Pişirme sırasında besinlerdeki B vitamini kaybolur.
- Kafein ve alkol tüketimi B vitamini emilimini azaltır.
- Yetersizliğinde; iştahsızlık, yorgunluk, hudut ve sindirim sistemi bozuklukları, ödem, kalp büyümesi ve kalp yetmezliği belirtileri görülür.
- En yeterli kaynakları; tahıllar (buğday, çavdar, arpa gibi) ve tahıllı besinler, kuru baklagiller, pirinç, kuruyemişler (ceviz, fındık), balık, zerzevat ve süttür.
B2 Vitamini (Riboflavin)
- Suda eriyen bir vitamindir.
- Isıya, oksidasyona, aside sağlam lakin ışığa dayanıksızdır.
- Vücutta protein, yağ ve karbonhidrat metabolizması için yardımcı enzim misyonunu görür.
- Tarhananın güneşte kurutulması, sütün güneş ışığında kalması, yoğurdun suyunun dökülmesi ve yeşil sebzelerin kaynatılıp süzülmesiyle riboflavin kaybı olur.
- En uygun kaynakları; et, süt, yumurta üzere hayvansal kaynaklı besinler, yeşil yapraklı sebzeler ve kuru baklagillerdir.
- Yetersizliğinde; kan damarları genişlemeye meyilli olur. Beğenilen yanma ve görme bozukluğu, ağız kenarlarında yaralar oluşur. Hudut sistemi bozuklukları ve kansızlık görülür.
B3 Vitamini (Niasin)
- Suda eriyen bir vitamindir.
- Vücut muhtaçlığı olan niasini, triptofan aminoasidini kullanarak üretebilir.
- Cinsiyet hormonlarının sentezlenmesinde tesirlidir.
- Sağlıklı hudut ve beyin fonksiyonu için gereklidir.
- Protein, yağ, karbonhidrat ve alkol metabolizması için enzim olarak kullanılır.
- Kolesterolün ve trigliseritlerin düşürülmesine yardımcı olur.
- Yiyeceklerin pişirme suyu dökülürse niasin kaybı olur.
- Aşırı niasin alımı, ürik asit istikrarını bozarak gut hastalığına neden olabilir.
- En güzel kaynakları; balık, et ve et eserleri, yumurta, kuru baklagiller, ceviz, hurma, incir ve kuru erik üzere meyvelerdir.
- Yetersizliğinde; hudut ve sindirim sistemi bozuklukları ve deride simetrik yaralar (pellegra) oluşur.
C Vitamini
- Suda eriyen vitaminler ortasındadır.
- Antioksidan bir vitamindir.
- Vitaminlerin içerisinde en dayanıksız olandır, çabuk okside olur.
- Sağlıklı diş, dişeti ve kemikler için gereklidir.
- Vücudun demir emilimine yardımcı olur.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir, beden direncini artırır. Bedeni enfeksiyonlardan ve bakterilerden korur.
- Kanser, katarakt ve kalp hastalığı riskini azaltır.
- Doku tamiri ve kolajen oluşumunda yer alır, yaraların kapanmasında tesirlidir.
- Aminoasit, demir, kalsiyum ve folik asidin bedende kullanılmasında tesirlidir.
- Besinlerin pişirme suyu dökülürse sebzeler tuz ile ovulup sıkılırsa, kesme ve soyma süreçleri ile C vitamini kayıpları oluşur.
- En düzgün kaynakları; maydanoz, asma yaprağı, yeşil biber, lahana, ıspanak, domates, taze fasulye, mandalina, portakal, greyfurt, şeftali, çilek üzere zerzevat ve meyvelerdir.
- Yetersizliğinde; büyümenin yavaşlaması, kansızlık, enfeksiyonlara karşı dirençte azalma, dişetlerinin şişmesi, kanaması, diş kaybı, halsizlik ve iştahsızlık görülür.
Folik Asit
- Suda eriyen bir vitamindir. Bu nedenle yiyeceklerin içinde kaynatıldığı su atılırsa kayıplar oluşur.
- Vücudumuzun yapıtaşı olan aminoasitlerin birbirine dönüşmesini sağlar.
- Kan hücrelerinin yapılması ve çoğalmasında tesirlidir.
- Bağışıklık sisteminde tesirlidir.
- En uygun kaynakları; balık, yumurta, yeşil sebzeler, domates, yeşil mercimek, tam tahıllı besinler, ceviz içi ve portakaldır.
- Yetersizliğinde megaloblastik anemi gelişir.
Bu mevzuda ve misal bahislerde daha fazla bilgi edinmek için “Antienflamatuar Beslenme Rehberi’’ kitabımdan faydalanabilirsiniz.
Nöralterapi ve Hüseyin Nazlıkul’un öteki tedavi yollarına buradan ulaşabilirsiniz.
Hüseyin Nazlıkul
