Uçak seyahatlerinde elektronik aygıtlarınızın uçak moduna alınması gerektiği ikazını tekraren duymuşsunuzdur. Eşyaların depolanması ve koltukların dik tutulması üzere öbür kalkış ihtarları itiraz gerektirmeyecek kadar makul güvenlik tedbirleri olsa da, elektronik aygıtların uçuş moduna alınması konusunda daha fazla soru işareti ve tartışma bulunuyor. Peki fakat uçuşlarda neden telefonumuzu uçak moduna almamız gerekiyor?
Havacılık navigasyonu ve irtibatı, 1920’lerden beri paraziti en aza indirecek biçimde koordine edilen radyo hizmetlerine dayanmaktadır. Şu anda kullanımda olan dijital teknoloji, 60 yıl evvel kullanılan kimi eski analog teknolojilerden çok daha ileri düzeyde olsa da her şey bu kadar kolay. Araştırmalar, ferdî elektronik aygıtların, hava taşıtının bağlantı ve navigasyon sistemleriyle tıpkı frekans bandında bir sinyal yayarak elektromanyetik teşebbüs olarak bilinen olguyu yaratabildiğini gösteriyor.
Kalkış ve inişler sorunu
1992’de ABD Federal Havacılık Otoritesi ve Boeing tarafından yapılan bağımsız bir çalışmada, elektronik aygıtların uçak paraziti üzerindeki kullanımını araştırdılar ve uçuşun kritik olmayan kademelerinde bilgisayarlar yahut öteki şahsî elektronik aygıtlar ile ilgili rastgele bir sorun bulamadılar. Ancak kalkışların ve inişlerin kritik evreler olarak kabul edildiğini belirtmekte yarar olabilir.
Ayrıca, ABD Federal Bağlantı Komitesi cep telefonları, uçak navigasyonu ve bağlantısı üzere farklı kullanımlar için ayrılmış özel frekans bant genişlikleri oluşturmaya başlayarak bu teşebbüsün önüne geçmeye çalıştı. Dünyanın dört bir yanındaki hükümetler, uçuş alanındaki teşebbüs meselelerini önlemek için birebir strateji ve siyasetleri geliştirdi. AB’de, elektronik aygıtların 2014’ten beri açık kalmasına müsaade veriliyor.
Ağların çok yüklenmesi tehlikesi
Bütün bu global standartlar faal olarak devredeyken havacılık sanayisinin cep telefonlarının kullanımını yasaklamaya devam etmesi garip gözükebilir. Fakat o denli değil.
Kablosuz ağlar bir dizi kule ile birbirine bağlıdır. Bu yer ağları üzerinden uçan yolcuların tümü telefonlarını kullanıyorsa, ağlar çok yüklenebilir. 2021’de uçan yolcu sayısı 2,2 milyarın üzerindeydi ve bu, 2019’daki yolcu sayısının yalnızca yarısıydı.
Bu global standartlar yürürlükteyken havacılık sanayisi cep telefonlarının kullanımını yasaklamaya neden ediyor? Bunun sebeplerinden biri, muhtemelen beklemeyeceğiniz bir şeyle ilgili: Yer paraziti.
Zemin paraziti nedir?
Kablosuz ağlar bir dizi kule ile birbirine bağlıdır. Bu yer ağları üzerinden uçan yolcuların hepsi telefonlarını kullanıyorsa ağlar çok yüklenebilir. 2021’de uçan yolcu sayısı 2,2 milyarın üzerindeydi ve bu 2019 yılındaki yolcu sayısının yalnızca yarısıydı.
Tabii ki taşınabilir ağlar kelam konusu olduğunda son yıllardaki en büyük değişiklik yeni bir standarda geçiştir. Yüksek süratli bilgi transferi için tercih edilen mevcut 5G kablosuz ağlar havacılık sanayisindeki birçok kişi için tasaya neden oluyor.
Radyo frekansı bant genişliği sonludur, lakin tekrar de buna daha fazla yeni aygıt eklemeye çalışıyoruz. Havacılık sanayisi, 5G kablosuz ağ bant genişliği spektrumunun, ayrılmış havacılık bant genişliği spektrumuna hayli yakın olduğuna dikkat çekiyor ve bunun, havaalanlarının yakınında, uçağın inişine yardımcı olan navigasyon sistemlerinde parazite neden olabileceği belirtiliyor.
Avustralya ve ABD’deki havaalanı işletmecileri, 5G’nin kullanıma sunulmasıyla ilişkili havacılık güvenliği kaygılarını lisana getirdiler, fakat Avrupa Birliği’nde bu tıp sıkıntılar olmadan kullanıma açılmış üzere görünüyor. Her iki durumda da, 5G ile ilgili meseleler çözülürken uçaklarda cep telefonu kullanımını sınırlamak gerekli bir tedbir olarak görülüyor.
Çoğu havayolu şirketi artık müşterilerine kullandıkça öde yahut fiyatsız Wi-Fi hizmetleri sağlıyor. Yeni Wi-Fi teknolojileri ile yolcular teorik olarak cep telefonlarını uçakta arkadaşları yahut müşterileriyle manzaralı görüşme yapmak için kullanabiliyor.
Bir uçaktaki herkes telefonla konuşursa…
Ancak sıkıntılar yalnızca teknolojik kaynaklara sahip değil. Yüzlerce kişinin bulunduğu bir uçakta, yolcuların yalnızca bir kısmı bile tıpkı anda telefonla konuşuyor olsa, ortaya muazzam bir karmaşa çıkabilir. Uçuş vazifelilerinin hizmet sunmak için telefon görüşmelerinin bitmesini beklemelerinin gerekmesinden insanların telefonda konuşurken gösterebildikleri çok davranışlara kadar, telefon görüşmelerinin başka yolcuların tecrübeleri üzerinde epeyce kıymetli bir negatif tesiri bulunabilir.
Kısacası, şu anda uçuş sırasında (kalkış ve iniş üzere kritik basamaklar hariç) cep telefonu kullanmanın uçağın çalışma yeteneği üzerinde bir tesiri bulunmuyor üzere görünüyor. Lakin kabin vazifelilerinin misyonlarını süratli ve tesirli bir halde yerine getirebilme yeteneklerini etkiliyor. 5G teknolojisi ise, uçak navigasyon sistemlerinin radyo bant genişliğine yaklaşıyor ve inişler sırasında uçak navigasyonuna teşebbüs ile ilgili 5G sorusunu yanıtlamak için daha fazla araştırmanın yapılması gerekiyor.
